Vmbo'ers en mbo'ers moeten steeds meer hun eigen leerproces vormgeven en sturen. Voor leraren is dit niet makkelijk. Zij moeten de autonomie overdragen aan de leerlingen, maar tegelijkertijd hen ondersteunen en goede feedback geven.
Onderzoek en experimenten van onderzoeker Helen Jossberger laten zien hoe leraren de studenten meer kunnen uitdagen en beter kunnen begeleiden naar zelfstandigheid. Jossberger promoveert op 24 juni op dit onderwerp aan het Centre for Learning Sciences and Technologies (CELSTEC) van de Open Universiteit .
Loslaten en begeleiden
Uit de studie blijkt dat leerlingen in het beroepsonderwijs nog onvoldoende zelfsturende vaardigheden hebben. Deze vaardigheid hebben ze nodig om een leven lang te kunnen leren en om een loopbaan te ontwikkelen waarin ze meer uit zichzelf kunnen halen.
Jossberger constateert dat leraren nog onvoldoende zijn voorbereid op het aanleren van deze zelfsturende vaardigheden. Ze ervaren een conflict tussen het loslaten en het vasthouden van controle. Omdat ze niet weten hoe ze leerlingen moeten ondersteunen bij zelfregulering en zelfstandig leren, grijpen ze vaak naar het middel van de externe controle. Maar zo maken ze leerlingen meer afhankelijk in plaats van meer zelfstandig.
Hoe het beter kan
Helen Jossberger onderzocht hoe het beter kan, in het bijzonder wanneer studenten werken met vormen van werkpleksimulatie. Ze stelt vast dat het essentieel is dat leraren eerst zelf leren wat de concepten zelfregulering en zelfsturing precies inhouden en zich bewuster worden van hun eigen manieren van lesgeven.
Verder moeten zij de leerlingen zelf de controle over hun leertaken geven. Maar dat betekent niet dat er geen begeleiding bij het leerproces van leerlingen meer nodig is. Integendeel. Goede feedback biedt mogelijkheden om leerlingen uit te dagen na te denken over hun eigen leerproces.
Verder zijn er uitdagende leertaken nodig die de leerlingen motiveren en aanzetten tot kritisch denken over hun eigen leerproces. Dat laatste gebeurt door planning en reflectie te integreren. Leerlingen moeten zo de meerwaarde ervan gaan ervaren.
'Planning is iets anders dan stap voor stap te horen krijgen wat je moet doen; het gaat veel meer om het denken in termen van tijd en het vasthouden aan je tijdschema tijdens het werken,' aldus Helen Jossberger.
Co-design met docenten
Jossberger heeft samen met docenten lesmateriaal herontworpen door procedures en hulpmiddelen te ontwikkelen die leerlingen stimuleren hun leerproces te reguleren.
De onderzoeker heeft ervaren dat co-design met leerkrachten een goede manier is om het onderwijs permanent te vernieuwen en om de kloof tussen onderzoek en praktijk te dichten.
