AMSTERDAM - Door de sterke scheiding tussen onderwijsniveaus ontplooien lager opgeleide kinderen zich maatschappelijk minder goed dan hoger opgeleide kinderen.
Dat is een van de resultaten van onderzoek onder leiding van prof. dr. Herman van de Werfhorst, hoogleraar Sociologie aan de UvA. Met zijn team onderzocht Van de Werfhorst de non-cognitieve leeropbrengsten van gedifferentieerde onderwijsstelsels.
Het Nederlandse schoolsysteem kent veel verschillende schooltypen en niveauverschillen. Leerlingen van verschillende niveaus - vmbo, havo, vwo - genieten onderwijs veelal gescheiden van elkaar. Bekend is dat de vroege selectie die deze differentiatie met zich meebrengt, ongelijkheid in kennisniveau en intellectuele vaardigheden tussen leerlingen vergroot. Van de Werfhorst ontdekte in zijn studie dat ook de ontwikkeling van burgerschap samenhangt met de mate van scheiding.
Veel mogelijke oorzaken
Mensen in landen met sterk gescheiden onderwijssystemen hebben minder vertrouwen in instanties, nemen minder deel aan verenigingen en brengen minder vaak hun stem uit bij verkiezingen dan mensen in landen met ongedifferentieerde onderwijssystemen.
Leerlingen in het beroepsonderwijs hebben minder burgerschapscompetenties dan leerlingen in ‘hogere' schooltypen, constateren de onderzoekers.
‘Het beroepsonderwijs besteedt minder aandacht aan burgerschapsvorming, maar er kunnen ook andere oorzaken van het verschil tussen leerlingen zijn. Het effect van groepsdruk is er zo een. Hoe de verschillende oorzaken op elkaar inwerken is een complexe zaak, die we nader zullen onderzoeken,' aldus Van de Werfhorst.
Brede scholengemeenschappen, gemengde lessen
Kijkend naar de non-cognitieve leeropbrengsten van het gedifferentieerde Nederlandse onderwijsstelsel, zou Van de Werfhorst pleiten voor bijvoorbeeld meer gezamenlijke lessen maatschappijleer.
‘Als vmbo'ers en vwo'ers toch al op dezelfde scholengemeenschap zitten, is dat gemakkelijker te organiseren dan wanneer die scholen helemaal gescheiden zijn. Ook om andere redenen vind ik brede scholengemeenschappen waar kinderen van verschillende schooltypen elkaar vaak ontmoeten en dus kennis en ervaringen kunnen delen, een goed idee,' aldus Van de Werfhorst.
Welzijn
Een ander onderzocht aspect is het welzijn van leerlingen. Van de Werfhorst: ‘We hebben gezien dat leerlingen uit het beroepsonderwijs een minder gunstig beeld van zichzelf hebben als het gaat om kennis, inzicht en intellectuele vaardigheden. Ook gebruiken ze vaker drugs en alcohol. En binnen het beroepsonderwijs is er meer sprake van voortijdig schoolverlaten. Dit zijn allemaal zaken die met welzijn samenhangen.'
