"Hoewel de beweegredenen van ouders te begrijpen zijn, zijn zij zich mogelijk niet voldoende bewust van de behoeften van het kind en de potentiële negatieve langetermijneffecten op zijn of haar ontwikkeling, op bijvoorbeeld lichamelijk- of taalgebied,” aldus wetenschappelijk onderzoeker dr. Anouk Tuijnman van het Trimbos-instituut.

Digitaal mediagebruik 

Het digitaal mediagebruik onder jonge kinderen bedraagt gemiddeld 1 uur en 51 minuten per dag, waarvan 1 uur en 39 minuten voor een scherm en 12 minuten voor luisteren naar media of bellen zonder beeld. Uit het onderzoek blijkt dat driekwart van de ouders digitale media voor hun jonge kinderen gebruikt vanwege het plezier en de ontspanning die het biedt voor het kind. Slechts 50 procent van de ouders ziet echter dat het gebruik van digitale media daadwerkelijk bijdraagt aan het rustig worden van hun kinderen. Ook vinden ouders digitale media handig, omdat het hen de mogelijkheid geeft om zelf iets te doen of tot rust te komen. Een op de vijf ouders grijpt nooit in bij het digitaal mediagebruik van hun kinderen, waarbij ze geen afspraken maken over schermtijd.

Gemiste leermomenten 

"We zien dat ouders vaak digitale media inzetten voor hun kinderen op momenten die voor hen goed uitkomen, zoals tijdens het koken of wanneer het kind onrustig is. Echter, te veel schermtijd op jonge leeftijd kan de slaap verstoren, de taalontwikkeling remmen en mogelijk leiden tot lichamelijke klachten door te veel zitten en te lang achter elkaar dichtbij kijken." waarschuwt dr. Anouk Tuijnman. "Daarnaast geven ouders aan dat ze vaak digitale media gebruiken om hun kinderen af te leiden bij negatieve emoties zoals verveling of irritatie. Dit kan leiden tot gemiste leermomenten, omdat kinderen juist op jonge leeftijd moeten leren omgaan met hun emoties en zelfstandigheid moeten ontwikkelen tijdens momenten van verveling."

Activiteiten zonder beeldschermen, zoals spelen, sporten, lezen en buiten zijn, worden meestal samen met een ouder gedaan. Een positieve ontwikkeling voor de band tussen ouder en kind, maar helaas is dit nog onvoldoende aanwezig tijdens het gebruik van digitale media. Ongeveer vier op de tien ouders zegt dat ze regelmatig met hun kind over digitale media praten of uitleg geven, al dan niet tijdens het samen gebruik ervan. Tegelijk gebruikt 60 procent van de kinderen digitale media zonder begeleiding van een ouder. 

Actieve betrokkenheid van ouders bij jonge kinderen 

"De inzet van digitale media bij moeilijke momenten is veelal een tijdelijke oplossing. Onderzoek heeft aangetoond dat actieve betrokkenheid van ouders bij wat jonge kinderen op een scherm ervaren, veel voordelen oplevert voor hun ontwikkeling. Kinderen hebben meer plezier, onthouden beter en begrijpen meer van wat ze kijken of spelen als ouders uitleg geven, dingen benoemen en vragen stellen tijdens digitaal mediagebruik", aldus dr. Peter Nikken, lector Jeugd & Media bij Hogeschool Windesheim.

Jonge kinderen besteden nog steeds aanzienlijk meer tijd aan offline activiteiten dan aan schermgebruik, gemiddeld 3 uur en 40 minuten per dag. Echter, het gebruik van digitale media onder jonge kinderen blijft hoog. Opmerkelijk is bijvoorbeeld dat een op de zes kinderen filmpjes kijkt tijdens het ontbijt en lunch, waarbij andere activiteiten nauwelijks plaatsvinden.

Samen een boek lezen of samen een spelletje doen 

“Gelukkig constateren we dat de meeste tijd nog steeds wordt besteed aan offline activiteiten, zoals het voorlezen van een verhaaltje voor het slapengaan. Daarnaast zijn er tal van activiteiten die samen kunnen worden ondernomen. Zowel digitale activiteiten als niet-digitale. Zeker op momenten dat ouders een eigen ontspanningsmoment zoeken, kan samen gebruik maken van digitale media ook een oplossing zijn. Samen tv kijken biedt bijvoorbeeld ontspanning voor beide en kansen voor een actieve mediaopvoeding, maar ook samen een boek lezen, samen naar buiten of samen een spelletje doen”, aldus dr. Anouk Tuijnman. “Opvoeden in de huidige tijd is niet altijd makkelijk, maar vroeg inzetten op een gezonde balans met media levert op de lange termijn het meeste op. Ook bij kleuters is het de moeite waard om in te zetten op een gezonde balans. Op deze leeftijd zijn kinderen nog heel flexibel, het vraagt alleen wel om een actieve en consequente aanpak. Dat geldt echter voor allerlei opvoedkwesties, zoals het stoppen met de speen.”

Kleine aanpassingen in het digitaal mediagebruik kunnen al een groot effect hebben en nadelige gevolgen beperken. Netwerk Mediawijsheid heeft daarom speciaal voor de campagne van de Media Ukkie Dagen met experts 10 tips ontwikkeld die eenvoudig en direct toe te passen zijn om jonge kinderen van 0 t/m 6 jaar op een gezonde manier te laten ontspannen.

Door: Nationale Onderwijsgids