VVD

• De VVD gaat ervoor zorgen dat elke student goede basisvaardigheden heeft en dat ze na hun opleiding een goede baan kunnen vinden. Het beroepsonderwijs moet goed aansluiten op de arbeidsmarkt. Opleidingen gaan vooraf beter voorlichten over baankansen en salaris. Mbo- en hbo-opleidingen die weinig kans bieden op een baan krijgen een numerus fixus of zet de VVD stop
• Voor beroepen met een tekort aan personeel schaft de VVD het lesgeld in het mbo af
• De mbo’s, hogescholen en universiteiten van Nederland bieden onderwijs van hoge kwaliteit aan. Vaak is dat onderwijs alleen beschikbaar voor studenten die fulltime studeren. De VVD wil dat volwassenen en werkenden ook toegang krijgen tot vakken en opleidingen

D66

• D66 wil het beroepsonderwijs verstevigen en de kansen, waardering en talenten van mbo-studenten verder tot hun recht te laten komen. Op die manier hebben jongeren een goede kans op werk, kunnen ze meedoen in de samenleving en na het behalen van een diploma zich kunnen blijven scholen op de werkvloer

PVV

• De PVV wil de onderwijskolom voor het beroepsonderwijs, van vmbo-mbo-hbo, versterken. De partij wil doorlopende leerlijnen van het vmbo naar het mbo en uiteindelijk naar het hbo

CDA

• Leren is allang niet meer een kwestie van schoolgang in de jonge jaren. Het betreft de levenslange ontwikkeling van mensen. In een fatsoenlijk land krijgt ieder mens deze mogelijkheid. Daarom wil het CDA dat iedereen een Persoonlijk Ontwikkel Budget krijgt. Hiermee kan elke werknemer zich voortdurend ontwikkelen en kunnen werkzoekenden snel in leer-werktrajecten worden opgenomen. Mbo, hbo en wo krijgen, bij wet, de maatschappelijke opdracht om een leven lang ontwikkelen aan te bieden
• Een goede spreiding van scholen en onderwijsinstellingen in het middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs vindt het CDA van groot belang om te voorkomen dat jongeren wegtrekken uit de regio. Essentiele onderwijsinstellingen in krimpregio’s verdienen daarom extra ondersteuning
• Het CDA wil een herwaardering van het vakmanschap en het mbo. De overheid hanteert betere termen dan hoog- en laagopgeleid, bijvoorbeeld praktisch en theoretisch opgeleid. Bijzondere aandacht is hierbij nodig voor de terugloop van studenten in de techniek en zorg. Lesgeldverlaging, stagevergoedingen en afspraken met brancheorganisaties voor baangaranties zijn daarbij goede opties

SP

• De SP vindt dat het middelbaar beroepsonderwijs te grootschalig is geworden. Er zijn grote ROC’s ontstaan met tienduizenden studenten per instelling. Er gaat veel geld verloren door bureaucreatie, geld dat de SP liever besteedt aan beter onderwijs en meer docenten
• Het mbo leidt circa 500.000 jongeren op tot vakmensen. De afgelopen jaren heeft het mbo veel last gehad van omstreden onderwijsvernieuwingen en schaalvergroting. Daar wil de SP iets aan doen
• Nog altijd worden mbo-studenten op sommige terreinen achtergesteld aan studenten op hogescholen en universiteiten. De SP wil hier radicaal mee breken, als mbo-student ben je gelijkwaardig en krijg je toegang tot studentenhuisvesting, tot verenigingen, studentenkroegen en kortingsacties die andere studenten wel krijgen
• De SP wil dat iedereen gratis een goede opleiding kan volgen voor hij of zij aan het werk gaat. En de eerste stap zetten ze voor mbo-studenten. Het lesgeld voor hen wordt geschrapt. Mbo’ers verdienen meer waardering. Werknemers kunnen voor deze betere waardering zorgen, bijvoorbeeld door te kiezen voor een bonus
• De SP wil kleinschalige opleidingen waar veel ruimte is voor contact tussen student en docent. Waar mogelijk worden vmbo en mbo-niveau 1 en 2 opleidingen samengevoegd tot kleine vakscholen. Beroepsopleidingen dienen praktijkgericht te zijn, met veel ruimte voor maatwerk. Met kleine klassen en intensieve begeleiding worden deze jongeren goed opgeleid en wordt schooluitval bestreden. In overleg met het bedrijfsleven moet gezorgd worden voor voldoende stageplekken. De begeleiding bij stages moet op orde zijn. De SP vindt het onverstandig dat vierjarige mbo-opleidingen worden ingekort naar drie jaar. Dit moet per opleiding bekeken worden
• Scholen, bijvoorbeeld in het mbo, mogen studenten niet extra laten betalen voor zaken die noodzakelijk zijn voor de opleiding. Wanneer je dit nodig hebt, moet de instelling een kosteloos alternatief voor je hebben
• Veel jongeren leren beter op een echte werkplek dan in en klaslokaal. De SP geeft het mbo daarom alle ruimte voor goede beroepsopleidingen, die ook aansluiten op de arbeidsmarkt. De jongeren die geen startkwalificatie kunnen halen, krijgen een arbeidsmarktkwalificatie, die veel duidelijker maakt wat hun vaardigheden zijn. De SP maakt het aantrekkelijk om een leven lang bijscholingen te volgen, bij voorkeur aan een mbo, hogeschool of universiteit

GroenLinks/PvdA

• GroenLinks/PvdA maakt de vmbo- en mbo-scholen gezamenlijk verantwoordelijk voor een goede overgang van leerlingen
• GroenLinks/PvdA schaft het systeem af waarbij scholen bonus- en strafpunten krijgen als leerlingen van niveau veranderen. De partij gaat ervoor zorgen dat kinderen niet vroegtijdig worden vastgepind op een praktische of theoretische leerroute. Dat kan door leerlingen op het vwo ook mbo-vakken te geven, of door theorie- en praktijkgerichte opleidingen meer te laten samenwerken
• Mbo-studenten krijgen dezelfde mogelijkheden als andere studenten als het gaat om bijvoorbeeld de introductieweek en lidmaatschap bij studenten-, sport-, of gezelligheidsverenigingen. De partij wil daarnaast ook een harmonisatie van de rechten die studenten op het hbo of de universiteit hebben, en een betere inspraak van mbo-studenten. De stagevergoeding voor bbl-trajecten gaat omhoog, zolang de rechten voor mbo-studenten nog niet hetzelfde zijn als die van andere studenten
• Om zijn maatschappelijke taak serieus op te pakken heeft het mbo meer regelvrijheid nodig om opleidingen flexibel vorm te geven. Nu zitten studenten regelmatig gevangen in een kwalificatiedossier en is er te vaak sprake van een eendimensionale opleiding richting een bepaalde beroep.
• In samenwerking met andere partijen, zoals O&O-fondsen en arbeidsmarktregio’s, krijgen het mbo, hbo en wo onderwijs een formele rol in leven lang ontwikkelen
• Het stagesysteem gaat de partij versoepelen zodat studenten makkelijker terecht kunnen bij een leerbedrijf in een andere sector. Stagediscriminatie bestrijdt GroenLinks/PvdA door onderwijsinstellingen te verplichten om stageplekken toe te wijzen in plaats van studenten te laten solliciteren. Voor alle stages, ook voor hbo’ers of de universiteit, voert het een minimale stagevergoeding in
• De partij geeft jongeren meer zekerheid door de rente te maximeren. Ook trekken ze het verschil in rente tussen mbo en hbo/wo gelijk

Partij voor de Dieren

• Cultuur- en muziekeducatie moeten een vaste plek in het lesprogramma van het middelbaar beroepsonderwijs hebben
• De Partij voor de Dieren wil dat de instroom van mbo-studenten naar het hoger onderwijs verbeterd wordt door nauwere samenwerking tussen hbo en mbo
• De Partij van de Dieren vindt dat de Onderwijsinspectie moet optreden tegen scholen die geen voorlichting geven over LHBTI-diversiteit. LHBTI staat voor lesbiennes, homo- en biseksuelen, transgender mensen en mensen met een intersekse-conditie. De voorlichting moet ook verplicht worden op het mbo

ChristenUnie

• De ChristenUnie wil dat leerlingen met een startkwalificatie in het vmbo kunnen doorstromen in het mbo
• Het mbo wordt, na een beoordeling door de opleiding, toegankelijk voor instromers zonder startkwalificatie. Daarbij kan je denken aan statushouders, jonge moeders zonder diploma en voormalige arbeidsmigranten
• De ChristenUnie zorgt ervoor dat in heel Nederland techniekonderwijs beschikbaar is en blijft. Kostbare arbeidsmarktrelevante vmbo- en mbo-opleidingen krijgen voldoende bekostiging
• De ChristenUnie wil studenten bewust maken van de morele, economische en ecologische uitdagingen waar we voor staan en hoe zij hierin een eigen constructieve bijdrage kunnen leveren. In het mbo is er aandacht voor deze dimensies in het vakonderwijs
• Elke jongere in het middelbaar onderwijs moet verzekerd zijn van een kwalitatief goede stageplaats. Recentelijk is er een stagepact gesloten. De ChristenUnie blijft inzetten op het verhogen van het aantal stageplaatsen, waarbij ook de overheid stageplaatsen aanbiedt. Studenten die moeite hebben met het vinden van een stageplek, worden door de school begeleid bij het vinden van een stageplek. Stagediscriminatie gaat de ChristenUnie actief tegen
• In de ondersteuningsstructuur rondom mbo-studenten is er specifiek aandacht, kennis en kunde voor het signaleren van vroegtijdig schoolverlaten en dreigende psychische klachten. De school treft, eventueel samen met lokale instellingen, maatregelen om goed in te spelen op studentenwelzijn
• Onderzoek de meerwaarde van een extra niveau in het mbo, waarvoor een facultatief vijfde onderwijsjaar nodig is. Daarin staat specialisatie en vakmanschap centraal.

Forum voor Democratie

• Forum voor Democratie wil dat het beroepsonderwijs (vmbo en mbo) anders wordt ingericht. In het beroepsonderwijs moet een scheiding worden aangebracht tussen een theoretische en praktische leerweg. Beroepen die zich beter lenen voor een theoretische leerlijn, kunnen via die route worden aangeleerd. Leerlingen die echter het talent hebben met hun handen te werken en die gemakkelijker via hun handen leren, kunnen via een praktische leerweg hun vaardigheden en vakmanschap ontwikkelen. Forum voor Democratie gaat het aanzien van vakmanschap herstellen door de herinvoering van ambachtstitels
• Forum voor Democratie wil ruimte voor de professionaliteit van docenten en ervaren leermeesters/vakmensen die samen door uitwisseling van kennis en kunde het beroepsonderwijs vormgeven

BBB

• Elke regio in Nederland heeft een dekkend aanbod voor beroepsopleidingen
• BBB praat niet meer over hoogopgeleiden of laagopgeleiden, maar alleen nog over theoretisch opgeleiden en praktisch opgeleiden. Dit moet ook in de naamstelling naar voren komen, zoals bijvoorbeeld het mbo wordt Praktisch Beroeps Onderwijs (PBO)

SGP

• Onderwijsprogramma’s waarin voorbereidend en middelbaar beroepsonderwijs samenwerken moeten verder worden gestimuleerd, evenals vakscholen
• Er moet gegarandeerd worden dat er een voldoende aantal uren beschikbaar is voor loopbaanbegeleiding
• Het aantal kwalificatiedossiers moet verder worden beperkt en de hoeveelheid competenties moet worden teruggedrongen

DENK

• Er komt een stagegarantie van de overheid voor iedereen die geen stageplaats kan vinden

Volt

• Volt verplicht een minimale stagevergoeding van 550 euro voor fulltime stages van zowel mbo-, hbo- als wo-opleidingen. Een fulltimestage moet gelijkwaardig beloond worden
• Diploma’s uit het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs moeten uiteindelijk in heel de EU erkend worden. Daarbij legt Volt voor Nederland nu de focus op erkenning van diploma’s in de grensregio’s
• Meer mbo-studenten moeten de mogelijkheid krijgen om ervaring in het buitenland onder het Erasmus+programma op te doen. Dit bereikt Volt onder andere door meer buitenlandcoördinatoren op mbo-instellingen

JA21

• JA21 wil herwaardering van het mbo
• JA21 wil inzetten op techniek en zorg binnen het beroepsonderwijs

BIJ1

• Het collegegeld wordt afgeschaft. Het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs zijn straks gratis. De basisbeurs wordt opnieuw ingevoerd en inkomensafhankelijk, gebaseerd op het inkomen van de ouders/verzorgers en dat van de student zelf
• De schakelprogramma’s voor studenten tussen het mbo en hbo worden verbeterd
• Het mbo wordt versterkt en verbreed. Leraren krijgen meer ruimte om door te groeien binnen hun functie, de overheid gaat samenwerken met het bedrijfsleven om meer stageplaatsen te creëren, en er komen meer kleinschalige vakscholen
• De toegang tot het beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs wordt vergemakkelijkt, bijvoorbeeld door drempels voor werkende mensen weg te nemen. Opties om de opleiding in deeltijd te kunnen volgen worden verplicht en leeftijdsgrenzen worden verboden
• Op elke vorm van beroeps- en hoger onderwijs komt er een schoolpsycholoog waar studenten die met mentale problematiek te maken hebben terechtkunnen

Nieuw Sociaal Contract

• Nieuw Sociaal Contract wil het beroepsonderwijs als een volwaardige beroepsroute naast de academische lijn positioneren. Dit betekent dat er een vloeiende overstap mogelijk moet zijn van het vmbo naar het mbo, en van het mbo/havo/vwo naar het hbo en de beroepspraktijk
• Samen met het beroepsonderwijs en het bedrijfsleven, zowel landelijk, sectoraal en regionaal, maakt NSC de afspraak voor doelmatig en kansrijk opleiden en ontwikkelen van meer beroeps- en praktijkgerichte trajecten. Met de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) maakt de partij actieplannen voor voldoende stages en leerwerkplekken
• NSC verhoogt de belastingvrije stagevergoeding bij beroepsopleidingen naar 450 euro per maand. Dit is tevens het minimum voor een fulltimestage
• Nieuw Sociaal Contract maakt zich zorgen over de toename van het voortijdig schoolverlaten in met name het mbo. De partij streeft ernaar dat leerlingen minimaal een startkwalificatie (mbo2) halen. De partij steunt het aanvalsplan om schooluitval terug te dringen, maar wil de effectiviteit verhogen door beperkingen in de regelgeving te doorbreken en het onderwijsaanbod beter te laten passen bij de leerling/student
• Het tekort aan docenten in het beroepsonderwijs is groot. NSC ondersteunt een maatwerkleerpad om ervaren vakmensen toe te rusten met didactische vaardigheden en te enthousiasmeren voor het mbo
• In veel regio’s is de reistijd voor studenten in het mbo te lang. Nieuw Sociaal Contract stimuleert de spreiding van mbo-onderwijs middels regiotoeslagen. 

50PLUS  heeft geen standpunten over het voortgezet onderwijs in het verkiezingsprogramma opgenomen.

Door: Nationale Onderwijsgids / Femke van Arendonk

Bronnen: Verkiezingsprogramma's VVD, D66, PVV, CDA, SP, GroenLinks/PvdA, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, Forum voor Democratie, BBB, SGP, DENK, Volt, JA21, BIJ1 en Nieuw Sociaal Contract