Marcel Kesselring van Innofun, spreker op het Nationaal Congres Onderwijs & Sociale Media 

Onze kinderen leren anders, meer informeel, meer audiovisueel, verwachten sneller reacties van anderen, worden getriggerd door games en soms lijkt het dat hun informatieverwerking steeds minder aansluit bij statische kennis- en informatiebronnen als boeken (en daardoor ook vaak onderwijsmethodes).

De jeugd zit gemiddeld 22 uur per week op twitter,  ze tweeten over school, nieuws of uitgaan, ze hebben  gemiddeld 247 Facebook vrienden, 187 Hyves vrienden en 72 volgers op Twitter

Kinderen vinden ook dat er nog weinig gebruik wordt gemaakt van social media op school.  Vervolgens hebben ze wel een mening hoe ze binnen social media door deocenten worden aangesproken: zes op de tien scholieren vinden dat er regels moeten komen over wat docenten wel en niet via sociale media mogen zeggen tegen hun leerlingen (!).

Scholieren vinden overigens dat ondanks hun voorbehoud over communicatie op social media door leraren, diezelfde leraren nog veel te weinig gebruik maken van social media bij het leren, een meerderheid van scholieren zou dit namelijk een nuttige aanvulling vinden op het reguliere lesaanbod.

Hebben scholieren hier een punt? Stap een willekeurige lerarenkamer binnen en vraag wat men van sociale media vindt. De discussie vliegt dan alle kanten op en vaak heeft men het alleen over twitter en facebook, van cyberpesten tot facebookfeestjes of dreigtweets. Het gaat dus voornamelijk over negatieve effecten van sociale media (mede gevoed door traditionele media).

Deze discussies gaan eigenlijk niet over het nut van sociale media maar over normen en waarden: hoe ga je met elkaar om, of beter: hoe niet?

Het Klavertje4Model van Innofun is een hulpmiddel om dit soort discussies uit elkaar te trekken. Wij gaan voor een discussie  met een geïntegreerde blik: het gaat over veel meer dan snelle communicatie, social media gaat ook over snel delen van content en informatie. Wie dit ziet, kan zijn weerstand voor didactisch inzetten van social media doorbreken.

Social media is nieuw voor scholen. Hoe gebruik je die effectief en waarvoor? Het Klavertje4model van Innofun is het startpunt om op reis te gaan in de wereld van social media. Het biedt overzicht in het social media-landschap, maar dan moet je als school wel de eerste stap willen zetten.

Martin Luther King zei het lang geleden zo: “Als je vertrouwen hebt, hoef je niet de gehele trap te zien om de eerste stap te zetten.”

Een klavertjevier wordt sinds de middeleeuwen beschouwd als een geluksbrenger. Als we het klavertjevier zien als een geluksbrenger voor inzet van sociale media op scholen dan ziet het Klavertje4model van Innofun er als volgt uit:

Didactische meerwaarde; didactisch inzetten van sociale media in de klas
Onze samenleving is veranderd in een kennissamenleving waar kennisontwikkeling, kennisconstructie of co-creatie belangrijker zijn geworden. Social Media behoort tot het gereedschap van de 21ste eeuw. Als gevolg hiervan is het noodzakelijk dat kinderen de kans krijgen zich hiervoor de juiste vaardigheden eigen te maken. Vaardigheden en competenties die nodig zijn om goed te kunnen functioneren en te kunnen (samen)werken in een kennismaatschappij (21st Century skills) waarin social media overal aanwezig zijn. Social media inzetten in de klas is geen doel op zich, ze worden gebruikt als instrument voor het ontwikkelen van vaardigheden die passen in de 21e eeuw.

Hiervoor hanteren wij de 6-stappendidactiek, waarbij de focus ligt op samen verwerken van informatie, naast het ontvangen van informatie (de consumerende leerling). Op deze manier leren leerlingen van elkaar. Zo leren ze zelf de wereld ontdekken: informatie verzamelen en op de juiste manier gebruiken. Dat werkt motiverend; leerlingen halen zo het beste uit zichzelf en helpen elkaar. De leraar is de spin in het web, geeft sturing waar het nodig is en stimuleert de leerlingen om elkaar te helpen.

Digitaal burgerschap; hoe gaan we met elkaar om in de digitale wereld
Digitaal burgerschap betekent dus dat we bewust en verantwoord met sociale media om weten te gaan (mediawijsheid), weten welke informatie je deelt met wie (privacy) en goed informatie op waarde weten te schatten door bronnen te checken maar ook samen afspreken over hoe je met elkaar wil omgaan.

Samenwerken; inzetten van sociale media voor het faciliteren van kennisdeling
Samenwerken in een digitale wereld betekent samenwerken met allerlei partijen die essentieel zijn voor het succesvol opleiden van het kind. Laten we eens beginnen met de ouders (ouderbetrokkenheid). Daarnaast kun je met sociale media ook de interne samenwerking verbeteren door meer tijd en plaats onafhankelijk te werken.

Externe communicatie; integreren van sociale media in de externe communicatie ten behoeve van de schoolprofilering.
Er gebeuren vaak fantastische dingen op scholen maar niemand weet hiervan omdat het niet wordt gecommuniceerd naar buiten of omdat men niet aansluit bij de communicatiekanalen van de beoogde doelgroep (leerlingen, ouders, de buurt enz..).

Klavertjes 4 groeien niet in lucht maar hebben een vruchtbare voedingsbodem nodig om effectief gebruik te maken van sociale media. Hiermee bedoelen we: ICT infrastructuur, WIFI, ICT vaardige leraren, mediawijs & mediavaardige leerkrachten.

Hoe kunnen docenten ICT didactisch inzetten als in de praktijk blijkt dat de ICT vaardigheden nog niet goed zijn ontwikkeld? Scholieren geven aan dat de meeste leraren niet ICT-bekwaam zijn, omdat ze niet goed weten hoe bijvoorbeeld een digitaal schoolbord of een iPad werkt.

'Ik heb de indruk dat scholen 10 tot 20 jaar achterlopen op ICT-gebied,' geeft een scholier aan.

Om het klavertje 4 tot volledige bloei te brengen moet de basis wel op orde zijn. Geef leraren tijd en ruimte zich tijdig te ontwikkelen en biedt ondersteuning waar nodig.

Het Klavertje4model van Innofun helpt scholen om stapsgewijs social media te omarmen vanuit een integrale blik. Wat betekent dit voor onderwijs? Wat betekent dit voor leerlingen en leraren? Uiteindelijk hebben alle vier de bladen (didactische meerwaarde, digitaal burgerschap, samenwerking en externe communicatie) van het Klavertjevier een verband met elkaar. Kiest een school voor een aanpak vanuit dit model, dan creëert het draagvlak onder leraren, leerlingen en ouders.

Uitgaande van dit model is het advies om steeds bewust en afgewogen social media toe te passen. Iedere school is anders en heeft zijn eigen tempo, maar gelukkig kun je met eenvoudige actiepunten, grote stappen vooruit zetten. Relevante inzet van sociale media is maatwerk dat begint met een gezamenlijke visie. Voorkom dat je de boot mist.

Zorg voor een goed kompas en ga op reis! Stap het sociale media landschap in!

…En neem gerust contact op, als je nog een reisleider zoekt ;-)…….

Marcel Kesselring (@Marathonkeje) heeft ruime ervaring als adviseur in profit (Unilever, Heineken) en non-profit sector (Het Nederlandse Rode Kruis) maar sinds enkele jaren is onderwijs zijn speelveld. Hij is een praktijkmens, wil dingen doen die het verschil maken (Can Do!) en denkt vaak buiten de kaders om, om te komen tot nieuwe inzichten. Mensen typeren hem als gepassioneerd, hart voor onderwijs, netwerker, open, strategisch, inspirerend, kenniswerker, praktisch. Marcel is initiatiefnemer van "Lente in het Onderwijs" en edubloggger bij Frankwatching en Het Kind. Op zijn Back2school blog deelt hij zijn kennis en ervaringen in zijn reis in de onderwijswereld.

Marcel Kesselring is spreker op het Nationaal Congres Onderwijs & Sociale Media dat zal plaatsvinden van 14 t/m 17 mei 2013 in EYE te Amsterdam. Marcel zal spreken op de congresdag voor het Primair Onderwijs op 15 mei en op de congresdag voor het Voortgezet en Middelbaar Beroepsonderwijs op 16 mei. Voor meer informatie over dit congres gaat u naar www.ncosm.nl.

© Nationale Onderwijsgids