De prijs voor de beste kennisbenutting in de natuurkunde gaat dit jaar naar prof. dr. Ron Heeren (M4I). Hij ontvangt de prijs voor zijn succesvolle vertaling van natuurkundig onderzoek naar de markt en voor zijn bijdrage aan klinische diagnostiek. Ron Heeren werkt aan verbetering van de klinische diagnostiek door middel van beeldvormende massaspectrometrie. Zo implementeerde hij een methode waarmee een chirurg in het Maastricht UMC+ nog tijdens de operatie kan zien of ook de rand van het weggesneden weefsel vrij is van tumorcellen. Dit meldt de Universiteit van Maastricht.
Universiteitshoogleraar Heeren is directeur van M4I, het Maastricht Multimodale Moleculair Imaging Instituut en universiteitshoogleraar aan de UM, promoveerde in 1992 aan de UvA en leidde een onderzoeksgroep bij AMOLF. Opgeleid als technisch fysicus richt hij zich nu op biomedische toepassingen van massaspectrometrie.
Massaspectrometrie
Heeren en zijn team ontwikkelen innovatieve instrumenten en methodes voor beeldvormende massaspectrometrie. Met deze techniek kun je verschillende moleculen en isotopen in biologische en chemische oppervlaktes lokaliseren, identificeren en de hoeveelheid bepalen. De technieken die Heeren heeft ontwikkeld maken van een routine massaspectrometer een ware moleculaire microscoop die de moleculaire complexiteit van oppervlakken in kaart kan brengen. Dat kunnen weefseloppervlaktes uit de operatiekamer zijn, bodemmonsters, verfmonsters van schilderijen, polymeervezels van DSM etc. Alles waar een chemische analyse met een X-en-Y-coördinaat nodig is kan gedaan worden.
Van CERN naar chirurg
Het onderzoek van Heeren richt zich op de moleculaire basis voor een persoonlijk behandelplan, dat hij met de moleculaire diagnose sneller, preciezer, persoonlijker en zelfs preventief wil maken. De beoordelingscommissie viel zijn brede blik op bij het identificeren en uitwerken van telkens nieuwe toepassingen. Zo heeft Heeren de Medipix technologie, ontwikkeld door deeltjesversneller CERN, doorontwikkeld tot een toepassing waarmee een patholoog tijdens de operatie een diagnose kan stellen gebaseerd op gedetailleerde moleculaire informatie. Met deze data worden weefselmodellen gebouwd die een chirurg tijdens het wegsnijden van een tumor kan gebruiken om te bepalen of de rand van het weggesneden materiaal (de tumormarge) vrij is van tumorcellen. Dit is cruciaal, omdat anders de tumor weer kan terugkeren: in 20 procent van de gevallen moet de patiënt terugkomen voor een tweede operatie. Verder droeg Heeren bij aan de klinische implementatie van een intelligent chirurgie-mes, het iKnife, dat rook analyseert tijdens een operatie en binnen enkele seconden een diagnose stelt. De chirurg kan zo alle kwaadaardige cellen al meteen bij de eerste operatie verwijderen.
Door: Nationale Onderwijsgids
