De Ambitiewijzer is geen blauwdruk voor betekenisvol onderwijs, leidinggeven, en ict en innovatie. Wel helpt de Ambitiewijzer onderwijsteams om het goede gesprek op gang te brengen over hoe bijvoorbeeld ict en innovatie binnen hun school eruit kan zien en welke veranderingen daarmee gepaard gaan. Ook kunnen scholen de tool inzetten om een bestaande visie of ambitie te toetsen en indien nodig scherper te formuleren.

De juiste vragen 

Aan de hand van de Ambitiewijzer kunnen scholen de juiste vragen stellen bij het ontwikkelen van een nieuwe onderwijsvisie, het toetsen van een bestaande visie of het starten van een onderwijsinnovatie. Aan de hand van stellingen over onderstaande hoofd- en subthema’s bepalen leraren en leidinggevenden in het basis- of voortgezet onderwijs wat volgens hen het gewenste ambitieniveau van de school is.

Wie met de Ambitiewijzer aan de slag gaat, kiest telkens tussen twee stellingen, ofwel twee ambitieniveaus, per onderwerp. “Het eerste ambitieniveau is al aanzienlijk”, zegt Kennisnet-adviseur Frans Schouwenburg, een van de ontwikkelaars van de Ambitiewijzer. “Voor de meeste scholen betekent dat al een flinke ontwikkelslag.”

Meer uitdaging 

In een pilotfase van de Ambitiewijzer was sprake van vier ambitieniveaus, maar de feedback van scholen was dat ze meer uitgedaagd wilden worden. “Eventuele koudwatervrees voor te grote stappen kan worden getackeld in het gesprek dat je met elkaar aangaat. Je bent er zeker van dat je via de tool een aantal cruciale fases doorloopt en je eigen woorden vindt die passen bij de ambities van jouw school.”

Per onderwerp is er ook ruimte voor het noteren van eigen vragen, aandachtspunten, gespreksaantekeningen en vervolgacties. “Daarmee bieden we echt meerwaarde”, zegt Schouwenburg. “Het levert een werkdocument mét to-dolijst op.” De teksten uit de rapportage maken het ambitieniveau van een school inzichtelijk en kan de school gebruiken voor een ict-beleidsplan, een innovatieplan, een verandertraject, de jaarplannen en/of meerjarenkoers.

Schouwenburg raadt scholen die aan de slag willen met de Ambitiewijzer aan een projectteam van een schoolleider en een aantal leraren samen te stellen. “Die kunnen worden ondersteund door de afdeling Kwaliteit & Onderwijs vanuit het bestuur. Een zelfstandige vo-school opereert misschien zonder hulp van het bestuur. Dat is een eigen keuze.”

Gezamenlijke discussie 

De Ambitiewijzer is zo ingericht dat deelnemers deze eerst zelfstandig doorlopen. Aan de hand van stellingen kiest de gebruiker het volgens hem of haar gewenste ambitieniveau. Daarna worden de antwoorden gebundeld tot een gemiddelde. De laatste, maar cruciaalste stap is de gezamenlijke discussie (reken hiervoor zeker 2 tot 3 uur) over de ambitieniveaus en benodigde vervolgstappen.

Het doel van de tool is: alle aanwezigen een stem te geven in de discussie door hen eerst zelfstandig over de thema’s en ambitieniveaus te laten oordelen; met de thema’s en vraagstukken aan te sluiten bij de belevingswereld van het onderwijs; de discussie over de onderwijsvisie of -innovatie te faciliteren door het aanreiken van de juiste thema’s en onderwerpen en het creëren van een gezamenlijke taal; de school of het team te helpen bij het vaststellen van een gedragen ambitieniveau; de school of het team te helpen om tot heldere vervolgstappen te komen.

De kunst van het veranderen 

De kunst van het veranderen van Lucas Onderwijs staat aan de basis van de Ambitiewijzer. Voor de tool zijn de rubrics uit dit boek doorontwikkeld. Ook adviseur onderwijsontwikkeling Naomi Mertens en voormalig Kennisnet-adviseur Eric Welp werkten mee aan de Ambitiewijzer. De Ambitiewijzer is vervolgens door een onafhankelijk bureau getest bij tien scholen in het po en vo.

De tool bleek makkelijk te gebruiken. Het lukte alle gebruikers de stellingen en ambitieniveaus zelfstandig te doorlopen. “Het gebruik van de tool is ook niet ingewikkeld, maar dat wat het aan de orde stelt wel”, was de reactie van een van de testers. Ook bleek dat de Ambitiewijzer goed werkt om de discussie op gang te krijgen. Een andere testgebruiker schreef: “Goede vragen die ertoe doen. Als je dit als een groep gaat invullen, dan kun je echt een gesprek op gang krijgen.”

Gezamenlijk beeld 

Doordat gebruikers eerst zelfstandig over de stellingen hebben kunnen nadenken, kunnen ze tijdens de discussie goed aangeven waarom voor een bepaald ambitieniveau is gekozen. Daarnaast blijkt dat de tool zorgt voor een meer gezamenlijk beeld van de visie op onderwijs met ict en dat mensen daar ook beter woorden aan kunnen geven. Bovendien geeft de tool leidinggevenden voldoende handvatten om op basis van de resultaten zelf vervolgstappen vorm te geven.

Het is belangrijk om steeds de termijn waarbinnen de ambitie gerealiseerd moet worden in het achterhoofd te houden. Als scherp is wanneer de ambitie behaald moet zijn, kunnen gebruikers voor zichzelf een goede keuze maken over wat zij een haalbaar ambitieniveau vinden. Vanuit dat gezamenlijke startpunt kunnen ze de discussie voeren. “Waar we nu staan is onlosmakelijk verbonden met het uitspreken van een ambitieniveau. Want ik wil iets uitspreken wat haalbaar is”, zegt een van de testgebruikers hierover.

Door: Nationale Onderwijsgids