Vanaf 1 januari 2025 intensiveert de Belastingdienst de handhaving op schijnzelfstandigheid bij zzp'ers. Het onderwijs en de kinderopvang worden daarbij hard geraakt. Het huidige handhavingsmoratorium, dat sinds 2016 van kracht is, wordt dan opgeheven. Dit betekent dat organisaties die zelfstandigen inzetten voor werkzaamheden die feitelijk als dienstverband gelden, risico lopen op naheffingen. Boetes zijn op het laatste moment geschrapt.
Schijnzelfstandigheid doet zich voor wanneer een zzp'er formeel als zelfstandige werkt, maar de arbeidsrelatie in de praktijk kenmerken van een dienstverband vertoont. Dit kan leiden tot oneerlijke concurrentie en het ontduiken van werkgeversverplichtingen. De overheid streeft naar een gelijk speelveld tussen verschillende arbeidsvormen en wil misstanden aanpakken.
Zachte landing
Hoewel de Belastingdienst vanaf 2025 weer actief gaat handhaven, heeft de Tweede Kamer aangedrongen op een 'zachte landing'. Daarom is besloten om in dat jaar nog geen verzuim- en vergrijpboetes op te leggen, tenzij er sprake is van kwaadwillendheid. Wel kunnen naheffingen van loonheffingen worden opgelegd bij geconstateerde schijnzelfstandigheid.
Keuzehulp
Voor organisaties in het onderwijs en de kinderopvang is het essentieel om de arbeidsrelaties met zzp'ers kritisch te evalueren. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid biedt hulpmiddelen, zoals de keuzehulp op hetjuistecontract.nl, om te bepalen welke contractvorm passend is. Daarnaast heeft de Belastingdienst het formulier 'Verzoek vooroverleg beoordeling arbeidsrelatie' beschikbaar gesteld voor organisaties die zekerheid willen over de kwalificatie van een arbeidsrelatie.
Niet met terugwerkende kracht
Het is belangrijk te beseffen dat de opheffing van het handhavingsmoratorium niet met terugwerkende kracht geldt. De Belastingdienst handhaaft alleen op arbeidsrelaties die vanaf 1 januari 2025 niet correct zijn gekwalificeerd. Situaties van vóór die datum blijven onder het moratorium vallen, tenzij er sprake is van kwaadwillendheid of eerder gegeven aanwijzingen niet zijn opgevolgd.
Tijdig actie ondernemen
Om problemen te voorkomen, wordt organisaties aangeraden om tijdig actie te ondernemen. Dit houdt in: het herzien van contracten, het aanpassen van werkafspraken en het eventueel omzetten van zzp-constructies naar dienstverbanden indien de werkzaamheden dat vereisen. Door proactief te handelen, kunnen naheffingen en mogelijke boetes in de toekomst worden vermeden. In de kinderopvang gebeurt dit bijvoorbeeld al. Organisaties nemen massaal afscheid van hun zelfstandige pedagogisch medewerkers, omdat zij zeer waarschijnlijk schijnzelfstandige zijn. En dat is een risico voor opdrachtgever én opdrachtnemer.
Door: Nationale Onderwijsgids / Johanne Levinsky
Bronnen: Rijksoverheid, BMK, PO-raad, TEN Advocaten, ABN AMRO
