In 2014 is de Wet passend onderwijs ingevoerd. Deze vorm van onderwijs moet ervoor zorgen dat elk kind het beste uit zichzelf haalt. Regulier en speciaal onderwijs werken hiervoor samen in regionale samenwerkingsverbanden. Het idee is dat leerlingen met bijvoorbeeld leer- of gedragsproblemen met extra hulp en begeleiding op een reguliere school kunnen blijven. En er is speciaal onderwijs voor leerlingen die dit echt nodig hebben. 

 

De regionale samenwerkingsverbanden krijgen geld van het ministerie van onderwijs om de extra begeleiding aan zorgleerlingen te bekostigen. Ze verdelen dit geld over de scholen in hun regio. De overheid gaat dit budget tussen 2015 en 2020 stapsgewijs aanpassen. Doel is ervoor te zorgen dat elke regio naar verhouding evenveel geld krijgt. Dat gaat op basis van het totaal aantal kinderen binnen een samenwerkingsverband.

 

Het probleem is alleen dat de ene regio in Nederland de andere niet is. Zo komen sommige samenwerkingsverbanden in het oosten en zuiden geld tekort, terwijl in andere regio’s een financieel overschot is. Want in sommige delen van het land gaan meer kinderen naar het speciaal onderwijs dan in andere regio’s en dat kost meer geld. 

 

Zo is er bijvoorbeeld in Limburg sprake van een mijnverleden, geeft de Limburgse scholenkoepel Innovo aan. Daar leven kinderen van generatie op generatie in armoede, en hebben ze daardoor minder kansen. Een andere voorbeeld schetst samenwerkingsverband Eindhoven- Kempenland: “Wij zitten in de brainport van ons land, met relatief veel mensen met een stoornis in het autistisch spectrum. Die lopen in een schoolse setting soms vast.” 

 

In Gelderland zijn middelbare schoolbesturen zelfs een rechtszaak begonnen tegen het ministerie van onderwijs. Een kwart van het zorgbudget dat ze voor de 8000 middelbare scholieren ontvangen gaat op aan zorg voor de leerlingen die in hun regio in een gesloten jeugdinstelling wonen. De lessen in de instelling worden door het rijk betaald, maar zodra deze leerlingen de gesloten afdeling verlaten, komt de onderwijs en zorg voor hen op de schouders van Samenwerkingsverband VO Gelderse Vallei. Zij hebben als het ware de pech dat er in hun regio zo’n cluster van zorgleerlingen is gevestigd.

 

Vanwege het geldgebrek moeten leerlingen die eigenlijk speciaal onderwijs nodig hebben het toch eerst maar even op een reguliere school proberen, ziet het Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs (LECSO). Want dat is goedkoper. Bovendien zorgt een financieel tekort ervoor dat scholen noodgedwongen moeten bezuinigen door klassen groter te maken, vakken op te heffen, onderwijspersoneel te ontslaan of leraren niet te vervangen bij ziekte.

 

Volgens minister Slob is het onderwijs aan leerlingen in een open of gesloten jeugdinstelling een aandachtspunt waarover hij in gesprek is. Hij ziet dat de problemen in bijvoorbeeld Gelderland groot zijn, doordat relatief veel leerlingen in de omgeving van Ede blijven wonen nadat ze de gesloten jeugdinstelling verlaten. Toch heeft deze erkenning nog niet tot een oplossing geleid.