Sbo- en so-leerlingen in leerroute 1, met uitstroomprofiel vmbo-gl/tl, havo of vwo, laten met name voor luisteren en spreken beheersingsniveaus zien die dicht bij de beheersingsniveaus in het regulier basisonderwijs liggen. Voor luisteren beheerst 91 procent van deze leerlingen het fundamentele niveau 1F (en 44 procent ook het streefniveau 1S/2F); voor spreken beheerst 85 procent niveau 1F. Vooral leerlingen in leerroute 3, met uitstroomprofiel vso arbeid/praktijkonderwijs, beheersen het fundamentele niveau (nog) niet (luisteren 19 procent niveau 1F en spreken 59 procent niveau 1F). 

Toch gelden voor alle leerlingen in het  primair onderwijs dezelfde inhoudsbeschrijvingen en dezelfde ambities voor de beheersing van mondelinge taalvaardigheid. Voor een deel van de leerlingen is dit zeker haalbaar. Niet voor alle leerlingen in het sbo en so zijn de inhoudelijke eisen die we aan hen stellen echter realistisch en passend, ondanks de inspanningen van scholen.

 

Het is wenselijk dat er meer oog is voor de verschillen tussen leerlingen in het s(b)o. Dat kan op verschillende manieren. Als er bij het formuleren van de referentieniveaus rekening wordt gehouden met de verschillen tussen leerlingen in verschillende leerroutes, dan kunnen er ook haalbare doelen worden gesteld voor leerlingen voor wie het behalen van niveau 1F niet realistisch is. Daarnaast zouden voor het s(b)o de ambities kunnen worden bijgesteld ten aanzien van het percentage leerlingen dat de niveaus 1F en 1S/2F zou moeten behalen. Natuurlijk zou voor alle leerlingen wel zolang mogelijk niveau 1F moeten worden nagestreefd; de ambitie voor het leggen van een solide basis in mondelinge taalvaardigheid moet niet te snel terzijde worden geschoven.