TILBURG - Na de introductie van marktwerking door het toenmalige kabinet Lubbers, begin jaren tachtig, waren de verwachtingen aanvankelijk hoog: marktwerking zou ten goede komen aan meer kostenbewustzijn, productverbetering en innovatie, en meer keuzevrijheid voor afnemers.
Anna de Zeeuw, verbonden aan de Universiteit van Tilburg, deed onderzoek naar de perceptie van kwaliteit door betrokken partijen onder invloed van marktwerking in de publieke dienstverlening over de periode 1982-2008. De Zeeuw analyseerde voor haar onderzoek documenten over ontwikkelingen in ouderenzorg en hoger onderwijs en sprak met betrokkenen, onder wie (oud) bestuurders, experts en branche organisaties.
In de ouderenzorg en het hoger onderwijs was tussen 1982 en 2008 de kwaliteitsperceptie toenemend gericht op rendement, gelijke behandeling van afnemers, kwaliteitscontrole en protocollen. In de publieke dienstverlening waren vooral privatisering, verzelfstandiging en marktprikkels aan de orde. Professionele dienstverleners in de ouderenzorg en het hoger onderwijs ontkwamen hier niet aan.
Zij richtten zich echter ondanks de marktwerking steeds sterker op de landelijke overheid. Veel aandacht van instellingen, afnemers en professionals ging per saldo uit naar het afleggen van verantwoording en het registreren van gegevens. De focus op voor dienstverlening essentiële zaken als professionele kwaliteit, betrokkenheid van afnemers en individuele dienstverlening kwam onder spanning te staan.
© Nationale Onderwijsgids / Martijn van Noppen
