Vandaag maakte cOAlitie S het aangepaste en definitieve Plan S bekend. Dit plan beoogt de transitie van open access voor alle wetenschappelijke publicaties te versnellen. Na een intensief consultatietraject, met ruim 600 reacties uit meer dan 40 landen, is Plan S aangepast op een aantal punten. Dit meldt NWO.
Uitgangspunt van Plan S blijft dat publiek gefinancierd onderzoek direct open access beschikbaar moet zijn en niet achter pay walls verborgen zou moeten worden. Volledig open access gaat niet alleen om toegang maar ook om hergebruik. Daarom blijft in Plan S het gebruik van Creative Commons licenties verplicht. Coalitie S blijft ook zeer kritisch over het zogenaamde hybride model van open access en zal het publiceren in deze tijdschriften niet langer financieren. Maar de coalitie steunt het sluiten van het soort van transformatieve overeenkomsten waarvan de VSNU er in Nederland een hele reeks heeft gesloten met uitgevers. De financiers herhalen hun commitment dat zij eventuele kosten verbonden aan open access zullen vergoeden zodat de wetenschappers er niet zelf mee belast worden.
Om tegemoet te komen aan zorgen en punten van kritiek zijn ook een aantal wijzigingen doorgevoerd:
- Er wordt een jaar extra uitgetrokken voor de implementatie. Ingangsdatum van Plan S is verschoven naar 1 januari 2021. Dit geeft uitgevers, instellingen en learnes societies meer tijd om zich voor te bereiden.
- De richtlijnen voor de zogenaamde groene route zijn verhelderd: onderzoekers kunnen voldoen aan Plan S door de gepeerreviewde versie van een artikel te deponeren in een institutionele of disciplinaire repository. De ambitieuze technische eisen aan repositories zijn bijgesteld.
- Er wordt meer aandacht besteed aan de noodzaak om parallel aan de invoering van Plan S ook de manier van erkennen en waarderen te herzien. Financiers verplichten zich voor 2021 de principles van de San Francisco Declaration (DORA) te implementeren.
Het aangepaste Plan S komt voort uit een intensief consultatietraject dat plaatsvond tussen eind november 2018 tot februari 2019. Als onderdeel hiervan organiseerden NWO en ZonMw eind februari een consultatiebijeenkomst waarop feedback is verzameld van de Nederlandse achterban.
Nooit eerder is op zo’n grote schaal over het open access beleid gediscussieerd en input geleverd. Behalve steun, klonken ook bezwaren tegen het plan en was er behoefte aan opheldering. Daaraan is in de nieuwe versie van het plan tegemoet gekomen zonder geweld te doen aan de uitgangspunten van het plan.
Door: Nationale Onderwijsgids
