De bijzondere leerstoel is mogelijk gemaakt door de gemeente Rotterdam. Burgemeester Ahmed Aboutaleb: “Onze democratie valt of staat met de integriteit van het openbaar bestuur, zoals Ien Dales in de jaren ’90 al zei. Als die integriteit in het geding komt, wordt het vertrouwen van burgers in de overheid ondermijnd. Vertrouwen dat nodig is om als overheid slagvaardig en rechtvaardig te kunnen handelen. Deze leerstoel geeft ons het gereedschap om dit vertrouwen te vergroten.”

Integriteit belangrijke factor

Ambtenaren en politici krijgen in toenemende mate te maken met ingewikkelde integriteitsvraagstukken. Denk bijvoorbeeld aan publiek-private partnerschappen en de kwetsbaarheden daarbij, bijvoorbeeld belangenverstrengeling, of de inzet van sociale media en algoritmen door de overheid. Ook in het politieke debat over de nieuwe bestuurscultuur, naar aanleiding van de toeslagenaffaire, is integriteit een belangrijke factor.

De bijzondere leerstoel is bedoeld om onderzoek naar publieke integriteit, en bestuurlijke integriteit in het bijzonder, een stevige impuls te geven.  De morele vraagstukken waar publieke professionals mee te maken hebben, gaan niet alleen over hun persoonlijke gedrag, maar ook over de morele gevolgen van beleid en uitvoering.

Morele aspecten van het werk

“Er zijn de laatste jaren veel vorderingen gemaakt in het integriteitsbeleid van lokale overheden, maar integriteitsbeleid is vaak nog reactief en gefragmenteerd. Het lijkt slagkracht te missen. Dat geldt zeker voor bestuurlijke integriteit, waar op dit moment veel minder voor geregeld is”, aldus Leonie Heres. “Het gevolg is dat het in de dagelijkse praktijk nog best ingewikkeld blijkt om alert te blijven op de morele aspecten van het werk. En als morele dilemma’s worden opgemerkt, om dan ook moedig te handelen, het gesprek aan te gaan en te doen wat nodig is om de integriteit van de overheid te bewaken. Terwijl die vertaling van goede bedoelingen naar daadwerkelijk moreel bewust en integer handelen cruciaal is voor het openbaar bestuur.”

Netwerkfunctie

De kennis die het onderzoek van de leerstoel oplevert, zal worden vertaald naar concrete handvatten voor de gemeentelijke praktijk, bijvoorbeeld in de vorm van interactieve werksessies, trainingsmateriaal, praktische handreikingen en uitlegvideo’s. De leerstoel heeft ook een belangrijke netwerkfunctie, zowel binnen de wetenschap als tussen wetenschap en praktijk. “Op deze manier wil ik een directe bijdrage leveren aan het meer systematisch en duurzaam inbedden van integriteit in het lokaal bestuur, “ geeft Heres aan.

Door: Nationale Onderwijsgids
Beeld: Erasmus Universiteit Rotterdam