De European Green Deal (EGD) heeft als doel de EU om te vormen tot een rechtvaardige en welvarende, klimaatneutrale samenleving in 2050. Maar hoe bereik je een klimaattransitie die rechtvaardig is? Als de klimaatplannen niet gebaseerd zijn op participatieprocessen en er geen goed begrip is van de behoeftes van gemarginaliseerde groepen kan dit leiden tot sociale en politieke oppositie. Dat meldt de Universiteit van Tilburg.
Het BOLSTER project, geleid door Tilburg Law School, heeft als doel te begrijpen hoe gemarginaliseerde gemeenschappen worden beïnvloed door het transitiebeleid en of het betrekken van deze gemeenschappen bij de besluitvorming het draagvlak vergroot. Het EU-onderzoeksfonds Horizon Europe heeft 3,8 miljoen euro aan het project toegekend.
Regio's in heel Europa
Volgens de European Green Deal moeten Europese samenlevingen een overgang naar een CO2-neutrale samenleving doormaken. Daarvoor moeten transitie strategieën worden uitgewerkt volgens het beginsel dat niemand erop achteruit mag gaan. Regio's in heel Europa zijn bezig met het ontwerpen en uitvoeren van plannen voor een rechtvaardige transitie. De EU heeft het Just Transition Mechanism ingevoerd om de meest vervuilde en getroffen regio's in Europa te ondersteunen met financiering.
Bevoorrechte burgers
Er zijn echter drie grote kennishiaten en maatschappelijke belemmeringen met betrekking tot de maatschappelijke acceptatie van transitiebeleid. Ten eerste wordt het effect van transitiestrategieën op gemarginaliseerde gemeenschappen nog steeds slecht begrepen. Het risico bestaat dat het beleid voornamelijk ten goede komt aan reeds bevoorrechte burgers. Minder zichtbare en meer kwetsbare groepen hebben minder kans om de vruchten van de transitie te plukken.
Ten tweede heeft onderzoek aangetoond dat burgers meer invloed willen op de manier waarop de overgang zal plaatsvinden. Zinvolle vormen van overleg tussen burgers en beleidsmakers zijn echter zeldzaam en hebben de neiging sociale ongelijkheden te reproduceren.
Ten derde is er meer onderzoek nodig naar de oorzaken en gevolgen van de toenemende polarisatie ten aanzien van overgangsstrategieën.
Mind mapping
Om te begrijpen hoe gemarginaliseerde gemeenschappen worden beïnvloed door de European Green Deal en of hun steun toeneemt als ze bij de besluitvormingsprocessen worden betrokken, zullen de onderzoekers binnen BOLSTER nieuwe kwalitatieve onderzoeksmethoden gebruiken zoals de 'go-along'-methode en mind mapping. De onderzoeksopzet is erop gericht de transitie te bekijken door de ogen van gemarginaliseerde gemeenschappen en inzicht te krijgen in hoe mensen betekenis toekennen aan hun leefomgeving en de klimaattransitie.
Door de leefwereld van gemarginaliseerde mensen in relatie tot milieukwesties en -beleid in kaart te brengen, wil BOLSTER beleidsmakers helpen de behoeften van gemarginaliseerde gemeenschappen beter te begrijpen.
BOLSTER
BOLSTER (Bridging Organizations and marginalized communities for Local Sustainability Transitions in EuRope) wordt uitgevoerd door 12 onderzoekspartners met bijdragen van nog eens 23 projectpartners uit de hele EU, waaronder kennisinstellingen, overheidsinstellingen, NGO's en partners uit het bedrijfsleven. In Nederland is naast Tilburg University ook de Metropoolregio Eindhoven betrokken. Het project loopt van 2022-2025.
Horizon Europe is het belangrijkste financieringsinstrument van de EU voor onderzoek en innovatie. Het wordt ingezet voor de aanpak van klimaatverandering, de Sustainable Development Goals van de VN en het stimuleren van economische groei in de EU.
Door: Nationale Onderwijsgids
