Studeren in de hogere leerjaren van de lerarenopleiding vergt veel individueel werken en kan daardoor aanvoelen als een eenzame bezigheid. Veel studenten ervaren eenzaamheid, wat hun welbevinden en motivatie aantast. Soms stoppen ze daardoor zelfs met hun studie. Om dit te voorkomen, kunnen lerarenopleidingen werken met teacher learning groups. Dat zijn leergroepen waarin studenten, opleiders, basisschoolleerkrachten, soms aangevuld met onderzoekers en experts, gezamenlijk leren door sociale interactie.

Welbevinden en motivatie 

Deelname aan deze groepen vervult de drie psychologische basisbehoeften aan sociale verbondenheid, competentie en autonomie. Dat zorgt weer voor welbevinden en motivatie. Normaal gesproken komen deze leergroepen fysiek bij elkaar, maar gedurende de coronapandemie moesten lerarenopleidingen noodgedwongen afwisselen tussen fysieke en online (oftewel blended) bijeenkomsten. Maar kunnen blended bijeenkomsten van leergroepen nog steeds tegemoetkomen aan de drie psychologische basisbehoeften van studenten?

Vragenlijsten 

Om die vraag te beantwoorden, bestudeerden de onderzoekers vier leergroepen binnen vier lerarenopleidingen van in totaal 70 studenten gedurende een schooljaar tijdens de pandemie. De studenten kregen aan het eind van dat jaar vragenlijsten over hoe zij in hun leergroep de sociale configuratie hadden ervaren. Gekeken werd naar de drie dimensies praktijkintegratie, langetermijnoriëntatie en -doelen en gedeelde identiteit en gelijkwaardigheid. Ook kregen zij voorgelegd of werd voldaan aan hun behoefte aan verbondenheid, competentie en autonomie. Daarnaast voerden de onderzoekers met veertien studenten semigestructureerde interviews over hun ervaringen.

Ook negatieve gevoelens 

Uit de resultaten bleek dat de studenten voldoende autonomie ervoeren in blended leergroepen, doordat ze bijvoorbeeld keuzevrijheid hadden in hun leerstof. Ook ervoeren zij verbondenheid, onder andere doordat ze elkaar inhoudelijk konden ondersteunen. Met betrekking tot de vervulling van de derde basisbehoefte zeiden de deelnemers zich dankzij de leeropdrachten competenter te voelen. Wel rapporteerden ze soms negatieve gevoelens ten aanzien van praktijkintegratie en langetermijnoriëntatie en -doelen. Bij sommige scholen liep het praktijkonderzoek vertraging op en werden bijeenkomsten afgelast. Ook leidden de coronamaatregelen ertoe dat studenten oppervlakkige leerdoelen nastreefden of doelen uitstelden, waardoor ze het gevoel kregen geen resultaten te behalen.

Enkele aanbevelingen 

Het werken in leergroepen bevordert het welbevinden en de motivatie van studenten, concluderen de onderzoekers. Ze doen daarom enkele aanbevelingen. Scholen moeten zich bewust zijn van de moeilijkheden die studenten tijdens afstandsonderwijs kunnen ondervinden. Het organiseren van leergroepen kan uitkomst bieden om het studentwelzijn te ondersteunen in onzekere tijden. Daarbij kan de inzet van technologische tools, zoals videobellen, helpen om praktijkonderzoek en het uitwisselen van praktijkervaringen mogelijk te maken. Wanneer er bewust tijd gecreëerd wordt voor een informeel praatje tijdens het videobellen, kan dit de verbondenheid onder de studenten vergroten. Ook kunnen groepsgenoten elkaar helpen om specifieke en uitdagende doelen te ontwikkelen en na te streven. Ze bespreken bijvoorbeeld met elkaar hoe ze onderzoeksactiviteiten kunnen ontwerpen zodat hun doelen bereikt worden. Binnen leergroepen dienen geleidelijk gelijkwaardige relaties ontwikkeld te worden, bijvoorbeeld door eigen keuzes en vrijwillige inbreng mogelijk te maken. En als de studenten op afstand bijeenkomen, moet dat in groepsverband plaatsvinden. Ten slotte zijn in blended leergroepen van belang: collectieve verantwoordelijkheid, om bijvoorbeeld het groepsdoel te bereiken, en planning en monitoring van de leerprocessen, waarbij studenten bijvoorbeeld betrokken worden bij inleverdata en beoordelingen.

Door: Nationale Onderwijsgids