Wetenschap en technologie ontwikkelen zich in sneltreinvaart, veranderen ons leven en bepalen de toekomst. Wetenschapsfilosofie en techniekfilosofie zijn twee vakgebieden die zich richten op de vraag hoe we met wetenschap en technologie in de samenleving kunnen en zouden moeten omgaan. Traditioneel worden deze twee gebieden binnen de academische wereld behandeld als aparte disciplines. 

'Techno-science' 

Volgens Federica Russo valt er veel te winnen wanneer wetenschapsfilosofie en techniekfilosofie meer met elkaar geïntegreerd worden, omdat wetenschap en techniek van nature met elkaar verbonden zijn. Daarom heeft ze de term 'techno-science' nieuw leven ingeblazen. Russo: "Om de impact van wetenschap en technologie in de samenleving volledig te begrijpen en te beheersen, moeten we de twee met elkaar integreren in plaats van beschouwen als afzonderlijke fenomenen."

Ethiek 

Binnen techno-science speelt ethiek een belangrijke rol, geeft Russo aan. "De ethische component komt vaak pas aan het eind, of wordt alleen gezien als waakhond die ervoor zorgt dat dingen niet fout gaan. Ik wil graag een onderzoeks- en onderwijslijn ontwikkelen waarin we ethiek écht integreren in de manier waarop we wetenschap en technologie bedrijven."

Russo gelooft dat filosofie een positieve bijdrage levert aan wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen. Het helpt de ontwikkelingen op een manier die ethisch verantwoord is, sociaal verantwoordelijk en in lijn met menselijke waarden.

Onderzoek gericht op twee gerelateerde gebieden 

In haar nieuwe rol zal Russo haar onderzoek voornamelijk richten op twee gerelateerde gebieden. Ten eerste zal ze bijdragen aan de ontwikkeling van een filosofische benadering voor de analyse van methoden die worden ingezet in de sociale en gezondheidswetenschappen. Ze hoopt hierbij complexiteitstheorie te integreren in de methodes die gebruikt worden in deze gebieden door gezondheid te benaderen als complex fenomeen. Volgens Russo kan dit perspectief de manier veranderen waarop we gezondheid en ziekte begrijpen en er invloed op uitoefenen. Ten tweede zal ze onderzoeken hoe technologie de manier beïnvloedt waarop we kennis produceren. Ze richt zich hierin voornamelijk op interacties tussen mensen en kunstmatige intelligentie (AI). Russo is geïnteresseerd in de manieren waarop mensen en machines kunnen samenwerken, zowel in wetenschappelijke context als in het dagelijks leven.

Russo denkt dat de locatie van het Freudenthal Instituut op het Utrecht Science Park de kwaliteit van haar onderzoek ten goede komt. Door fysiek dichter bij wetenschap en technologie te zijn, ziet ze een unieke kans om de filosofie en de wetenschappelijke gemeenschap dichter bij elkaar te brengen. "Wanneer je een kleinere fysieke afstand hebt tot wetenschap en technologie en de mensen die hierbij betrokken zijn, kun je hopelijk ook een betere dialoog voeren."

Westerdijk-leerstoel 

Naast haar rol als hoogleraar, bekleedt Federica Russo ook de Westerdijk-leerstoel. Dit is een positie die speciaal is ingesteld voor een vrouwelijke, internationaal erkende hoogleraar. De positie is vernoemd naar Johanna Westerdijk, die in 1917 werd benoemd aan de Universiteit Utrecht als eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland.

Een Westerdijk-hoogleraar is een wetenschapper met een focus op Open Science en heeft een expertise in een of meer van de gebieden die bestudeerd worden door de onderzoeksgroepen van het Freudenthal Instituut: Science Education, Mathematics Education, History and Philosophy of Science, Public Engagement and Science Communication, en Digital Technology and Education.

Door: Nationale Onderwijsgids
Beeld: Universiteit Utrecht / Harold van de Kamp