Normal_student-working-in-research-library-2022-03-04-01-50-56-utc

Het aantal jongvolwassenen in Zuid-Limburg blijft dalen. Daardoor wordt het tekort aan arbeidskrachten groter, wat ertoe zou kunnen leiden dat bedrijven de regio verlaten. De internationale studentenpopulatie van de UM kan soelaas bieden – tenminste, als studenten kunnen worden overgehaald om hier te blijven wonen en werken. Dit meldt Maastrich University.

De Universiteit Maastricht (UM) is de meest internationale universiteit van Nederland: de helft van de studenten komt uit het buitenland. Dit geeft niet alleen extra dimensie aan het levensgevoel in de regio, maar het is ook van cruciale invloed. Het aantal bewoners in Zuid-Limburg krimpt namelijk. Het geboortecijfer ligt veel lager dan het sterftecijfer, waardoor de regio de afgelopen 16 jaar 26.000 duizend inwoners verloor. Zonder het kleine netto-effect van migratie zou de negatieve groei groter zijn geweest.
 
Inge Hooijen, onderzoeker demografie en sociaaleconoom zegt dat negatieve bevolkingsgroei leidt tot een problematische verschuiving in de demografische samenstelling. "Er zijn veel meer 65-plussers dan 15- tot 30-jarigen. De meeste mensen die wegtrekken, bijvoorbeeld naar de Randstad, zijn jongeren, dus dat leidt tot een tekort aan arbeidskrachten."
 
Zuid-Limburg had in mei 2023 meer dan 6.000 online vacatures. "De meeste daarvan zijn in de technische sector, maar ook de gezondheidszorg, het onderwijs en onderzoeksinstellingen hebben moeite om kandidaten te vinden met de kwalificaties die passen bij de snel veranderende eisen van die functies."

Internationale studenten

De UM is goed in het aantrekken van jong talent naar de regio. Hoewel het politiek gevoelig ligt, hebben internationale studenten een enorm positieve invloed op de economie. Volgens de Nederlandse organisatie voor internationalisering in het onderwijs (Nuffic) zal de instroom van internationale studenten in 2021-22 de Nederlandse schatkist ongeveer 1,5 miljard euro opleveren.
 
De financiering van het hoger onderwijs is deels gekoppeld aan studentenaantallen, dus de levensvatbaarheid van de UM als werkgever hangt van hen af. "Het verlies van internationale studenten zou desastreuse gevolgen hebben voor de leefbaarheid van de regio," zegt Hooijen. De hogere inkomsten uit de bestedingen van studenten dragen bij aan het gevarieerde aanbod aan restaurants en uitgaansgelegenheden, hun aanwezigheid maakt Maastricht aantrekkelijker voor hoogopgeleide migranten en naast hun studie manifesteren ze zich als goedkope arbeidskrachten.

Arbeidsmarkt

Ongeveer een kwart van de internationale studenten in Nederland woont vijf jaar na hun afstuderen nog steeds in Nederland, maar werkt echter vooral in de Randstad en Eindhoven. Velen zien Maastricht echter nog steeds als een plek om te studeren en verder niks. "Uit een onderzoek van het ROA uit 2017 blijkt dat een vijfde van alle UM-alumni vijf jaar na afstuderen in de Euregio Maas-Rijn (EMR) werkt," vertelt migratieonderzoeker Julia Reinold. "Uit een eerder onderzoek bleek dat meer dan de helft van de internationale afgestudeerden aan de UM terugkeerde naar het land waar ze woonden voordat ze aan de UM studeerden."
 
"Op die manier mis je hooggekwalificeerde arbeidskrachten en de impact die zij hebben op innovatiesystemen door het inbrengen van nieuwe ideeën en andere perspectieven." Reinold interviewt kleine en middelgrote ondernemingen in Limburg en andere delen van Nederland om inzicht te krijgen in de vraag op de arbeidsmarkt. "Als kwalificaties en vaardigheden gelijk zijn, geven bedrijven in principe de voorkeur aan lokale mensen – vanwege de taal, maar ook om culturele redenen. Als dat niet lukt, en dat gebeurt vaak, dan kijken ze over de grens, voornamelijk naar Vlaanderen. Dat is ook weer vanwege de taal, maar ook omdat mensen misschien niet hoeven te verhuizen of in ieder geval niet zo ver."

Gewilde werkers

Volgens Reinold zijn internationale afgestudeerden van de UM gewilde werknemers, omdat ze al bekend zijn met de regio, een sociaal netwerk hebben opgebouwd en weten hoe dingen werken en wat ze kunnen verwachten – allemaal factoren die ervoor zorgen dat ze eerder bij een werkgever zullen blijven.
 
"Onze eerdere onderzoeken hebben aangetoond dat wanneer je studenten stageplaatsen aanbiedt, de kans veel groter is dat ze blijven," zegt Reinold. "In het algemeen moeten studenten relatief vroeg op de hoogte worden gebracht van de mogelijkheden om in de regio te werken, dus voordat ze toekomstplannen hebben gemaakt," voegt Hooijen daaraan toe. "Een positief beeld van de arbeidsmarkt maakt het waarschijnlijker dat ze blijven. Veel van hen gaan ervan uit dat er in dit deel van Nederland weinig carrièreperspectieven zijn." 

Aantrekkelijkheid

Perceptie en algemene reputatie, dus hoe aantrekkelijk mensen het ergens vinden, spelen ook een belangrijke rol bij werving. Over het algemeen heeft het midden- en kleinbedrijf in perifere regio's moeite om talent aan zich te binden. "Bedrijven in Limburg vinden het heel moeilijk om mensen uit de Randstad aan te trekken, omdat mensen vaak denken dat het het einde van de wereld is, waar niks te doen valt." Buitenlandse afgestudeerden hebben een veel positievere kijk op de regio. Terwijl Nederlanders Maastricht zien als het uiterste puntje van Nederland, kijken immigranten over de landsgrenzen heen en zien Maastricht als een stad die gelegen is tussen Keulen, Brussel, Antwerpen en Luxemburg.

Toegankelijkheid

Toch profiteert Zuid-Limburg niet genoeg van zijn unieke positie, wat een gevolg is van de traag verlopende Europese integratie. "Het openbaar vervoer wordt door hoogopgeleide buitenlanders vaak als een probleem ervaren." De EMR telt bijna vier miljoen inwoners. Maar als je in Maastricht woont en je wilt een avondje uit in Luik, Hasselt of Aken, dan heb je een auto nodig. "Dat is een grote belemmering, ook voor grenswerkers. Bedrijven moeten hun creativiteit in de strijd werpen om voor hen aantrekkelijk te zijn."
 
Een andere hulpbron waar de regio meer gebruik van zou kunnen maken, zijn de mensen. "Het is heel belangrijk dat mensen zich welkom voelen," legt Reinold uit. "Dat betekent niet alleen evenementen organiseren voor buitenlanders, maar ook manieren bedenken om ze in contact te brengen met de lokale bevolking en om mensen van alle leeftijdsgroepen samen te brengen." Ze denkt dat goede toegankelijkheid tot Nederlandse cursussen ook een verschil zou kunnen maken. "Vertrouwd zijn met de taal is ook een factor, waarschijnlijk vanwege de impact op je sociale leven."
 
Een goed geïntegreerde en tevreden internationale gemeenschap maakt het veel gemakkelijker om andere buitenlanders aan te trekken. Dan hebben we het niet alleen over afgestudeerden, legt Reinold uit. "Hooggekwalificeerd hoeft niet per se te betekenen dat je een universitair diploma hebt." Ze waarschuwt ook dat geschoolde migranten geen homogene groep vormen en dat verschillende gemeenten te maken hebben met verschillende situaties. Er zijn dus geen pasklare oplossingen.
 
Door: Nationale Onderwijsgids