Rutte bezocht het Nederlandse instituut voor ruimteonderzoek samen met wetenschapsminister Robbert Dijkgraaf. Die toonde zich na afloop ‘supertrots om dit geweldige instituut te laten zien aan onze minister-president. Ik vond het vooral heel leuk dat we zo’n breed spectrum te zien kregen van het wetenschappelijk onderzoek dat in Nederland plaatsvindt.’

Mini-colleges 

Breed en divers was het zeker. Na een kort welkomstwoord door NWO-voorzitter Marcel Levi en SRON-directeur Michael Wise namen de beide bewindslieden plaats in de collegebanken (Dijkgraaf tegen Rutte: “Zullen we de ministerraad voortaan ook in deze setting doen?’) voor twee mini-colleges over twee ruimte-instrumenten. Die vormen er het levende bewijs van dat Nederlands onderzoek internationaal toonaangevend is, zoals Wise in zijn introductie al had aangegeven. Aardwetenschapper Ilse Aben vertelde over de ruimtesatelliet TROPOMI, een in Nederland ontwikkeld instrument dat via miljoenen metingen per dag grote methaanlekken over de hele wereld opspoort. Het dichten van deze methaanlekken wordt gezien als dé manier om op korte termijn de opwarming van de aarde te beperken. TROPOMI speelt sinds vorig jaar dan ook een cruciale rol in een wereldwijd alarmeringssysteem van de Verenigde Naties. Aansluitend gaven Abens SRON-collega’s Terri Brandt en Aurora Simionescu een korte presentatie over hun onderzoek naar zwarte gaten met onder meer de ruimtetelescopen Athena en LISA.

Speeddates 

Na de minicolleges was het tijd voor een serie speeddates. Los van elkaar gingen Dijkgraaf en Rutte in gesprek met onderzoekers uit allerlei verschillende vakgebieden: van gedragswetenschap tot voedseltechnologie en van planetaire gezondheid tot petroleum engineering. Juist de mix van de verschillende onderwerpen leidde bij Rutte tot veel enthousiasme. "Het waren stuk voor stuk prachtige gesprekken. Eerst met de mensen die hier bij SRON werken aan zeer hoogwaardig onderzoek waarvan je alleen maar kunt zeggen: wauw, dat we dat in Nederland hebben! Maar meteen daarna gaat het dan ook weer over hele praktische onderwerpen, waar we in de samenleving meteen baat bij hebben."

Teflon-theorie

Zo sprak Rutte onder meer met de Wageningse onderzoeker Tim van Emmerik, die hem via een gevuld tasje liet inzien hoeveel plastic afval per seconde door de Maas stroomde tijdens de Limburgse watersnood in 2021. "Doordat onderzoekers dat probleem steeds beter in kaart kunnen brengen, komt een oplossing hopelijk ook sneller dichterbij", aldus de premier. Dat veel van al dat plastic achterblijft in de binnenwateren is relatief nieuwe informatie, aldus Van Emmerik. "De gedachte was dat het plastic afval grotendeels naar de zee werd afgevoerd. De teflon-theorie noemen we dat, en deze keer gaat die niet over u", zei hij lachend tegen Rutte. "Maar we zien nu dus dat het eigenlijk allemaal in de rivieren blijft hangen." Vanwege het grote belang voor de samenleving riep Van Emmerik het rijk en NWO op om dit soort onderzoek te blijven stimuleren en financieren.

Rutte sprak ook met Rudy Negenborn (TU Delft) over schonere scheepvaart en duurzaam en autonoom varen en met Loes Kreemers (Hogeschool van Amsterdam) over verborgen stadsnatuur. Naast de inhoud van het onderzoek toonde hij ook veel interesse voor de persoonlijke drijfveren van de verschillende onderzoekers. Hij sloot de gesprekken in woord en gebaar af met een diepe buiging voor het werk van de wetenschappers.

Kaas maken zonder koeien

Ook Dijkgraaf keek geïnspireerd terug op de combinatie van colleges en speeddates. "We hebben satellieten bekeken die foto’s maken van zwarte gaten, mijn persoonlijke favoriete onderwerp, en waarvan de resultaten pas over tien of vijftien jaar zichtbaar worden. Maar tegelijkertijd kregen we ook hele concrete dingen te zien, zoals hoe we CO2 uit zeewater kunnen halen of hoe we kaas kunnen maken zonder koeien." Daarover had hij gesproken met Rose Sharifian (Faculty of Impact), die met haar start-up Sea-O2 werkt aan het verwijderen en opslaan van CO2 uit oceanen, en voedingstechnologe Etske Bijl (WUR). Pim Martens, hoogleraar Planetaire Gezondheid van de Universiteit van Maastricht, vertelde over klimaatverandering en verspreiding van infectieziekten.

Nieuwe kennis of uitvindingen 

Centraal thema tijdens het werkbezoek aan NWO en SRON was ontdekken van het (on)verwachte. "Wetenschap werkt aan innovatie en oplossingen voor concrete vraagstukken, maar soms levert ze ook nieuwe kennis of uitvindingen op die niet voorzien waren", zei Marcel Levi. "Met de voorbeelden die onderzoekers vandaag lieten zien, willen we dat ook aantonen. Als NWO vinden we het essentieel om de balans tussen alle vormen van wetenschap – fundamenteel, toegepast en praktijkgericht – goed te bewaken. Ieder heeft haar eigen meerwaarde - alle drie zijn hard nodig en leveren een belangrijke bijdrage aan ons land, in wetenschappelijk, maatschappelijk, economisch en sociaal opzicht."

Dat Nederland internationaal zo goed op de kaart staat, is echt iets om te koesteren. En dat gaat niet vanzelf, daar moeten we in blijven investeren, concludeerden Rutte en Dijkgraaf in hun nagesprek met Marcel Levi en Michael Wise. "Ik mag het woord ecosysteem niet meer gebruiken, maar dat is wel wat het is", zei Dijkgraaf daarover. "Wat we hier echt goed doen, is alles met alles verbinden. Dat is echt een van de grote krachten van Nederland. We zijn een vlak land, ook qua hiërarchie. Het is heel egalitair, iedereen kan meepraten. Ook ideeën van studenten kunnen tot grote dingen leiden."

We behoren op veel vlakken tot de wereldtop en dat moeten we zo houden, besloot Dijkgraaf. "Het is toch fantastisch dat al die talenten uit de hele wereld naar Nederland komen om hier onderzoek te doen?"

Door: Nationale Onderwijsgids