De Covid-pandemie heeft ervoor gezorgd dat sinds de IChO in 2019 in Parijs geen olympiade meer heeft plaatsgevonden op locatie. De IChO’s in 2020 (Turkije), 2021 (Japan) en 2022 (China) werden remote gehouden, dat wil zeggen alleen een theorietoets op afstand en verder alleen online activiteiten. Heel fijn dat de 55e editie weer gewoon fysiek gehouden kon worden aan de Eidgenössische Technische Hochschule (ETH) Zürich van 16 tot en met 25 juli. Er deden 89 landen mee met 348 zeer getalenteerde middelbare scholieren. Bijzonder was dat dit jaar alle leerlingen gelijktijdig de practicumtoets van vijf klokuren in hoogwaardige wetenschappelijke laboratoria konden doen, voorzien van splinternieuw instrumentarium voor iedereen. Het thema van deze olympiade was 'Let’s Find Solutions Together'.

Nationale Scheikundeolympiadeweek 

In de door Aziatische landen gedomineerde Olympiade heeft het Nederlandse team zeker niet onverdienstelijk gescoord met drie eervolle vermeldingen en een bronzen medaille. Zo verwoordde Kjeld Zwitserloot, als vierdeklasser met 16 jaar een van de jongste internationale deelnemers, hoe hij de Olympiade heeft beleefd: “Voor mij was de IChO een geweldige ervaring. De wedstrijd was chemisch gezien ontzettend pittig, maar de opdrachten waren ontiegelijk interessant. Het ontdekken van nieuwe scheikunde, maar vooral het ontmoeten van zoveel nieuwe mensen, voornamelijk leeftijdsgenoten, zorgden voor een goede tijd in Zwitserland.”
De leerlingen die Nederland vertegenwoordigden werden geselecteerd tijdens de 44e Nationale Scheikundeolympiadeweek, eerder dit jaar aan de Universiteit Leiden. De leerlingen werden begeleid door Kees Beers, Dick Hennink, Marijn Jonker en Emiel de Kleijn. In 2024 wordt de 56e IChO gehouden in Riyad (Saoedi-Arabië).

'We vieren het delen en het ontdekken van kennis' 

Günther Dissortori, rector magnificus van ETH Zürich, wees erop hoe waardevol de IChO is: “Het is niet zomaar een wedstrijd, maar een evenement waarin we het delen en ontdekken van kennis vieren én het ontstaan en voorzetten van vriendschappen. Deelname aan een IChO beïnvloedt iedereen een leven lang en kan baanbrekend zijn voor een verdere carrière. Laten we onderlinge verschillen overbruggen en samen aan deze buitengewone reis beginnen, verenigd door de gemeenschappelijke taal van de wetenschap (…). En dat we vanuit de wetenschap geïnspireerd worden om oplossingen te bedenken die resulteren in een betere wereld voor iedereen.” De prijsuitreiking vond plaats in het Kongresshaus/Tonhalle een belangrijk gebouw in de Zwitserse architectuur. De prijzen werden uitgereikt door o.a. Javier Garcia Martinez, president van IUPAC, International Union of Pure and Applied Chemistry.

Mijnbouw 

De IChO bestaat uit een praktisch en een theoretisch gedeelte van elk vijf uur. Mijnbouw speelt een belangrijke rol in Zwitserland. Om ijzer en staal efficiënt te produceren is kennis van de samenstelling van het ijzererts essentieel. De leerlingen onderzochten, met de door Prof. Gerold Schwarzenbach van de ETH ontwikkelde titratiemethode, de samenstelling van verschillende ertsen. Verder maakten ze van een organische geurstof met behulp van bleekmiddel, dat zich gedraagt als een kameleonachtig reagens, meerdere andere stoffen door alleen de temperatuur en zuurgraad te variëren. Tot slot kregen de leerlingen de opdracht om uit te zoeken welke combinaties van positieve en negatieve ionen zaten in zes verschillende zoutoplossingen.

Moleculaire beeldvorming 

De theorietoets ging o.a. over moleculaire beeldvorming, een moderne techniek die gebruikt wordt in de medische diagnostiek. Verder bekeken de leerlingen de elektrochemische omzetting van het broeikasgas koolstofdioxide met hernieuwbare energie tot platformchemicaliën, die de basis vormen voor duurzame producten. Ook werden berekeningen uitgevoerd aan kunstmatige fotosynthese waarbij met behulp van zonne-energie waterstof gemaakt wordt, dat als brandstof gebruikt kan worden. Ook de productie van Pasireotide werd onder de loep genomen, een geneesmiddel dat gebruikt wordt voor de behandeling van de ziekte van Cushing en ontwikkeld is door het Zwitserse farmaceutische bedrijf Novaris. Een onderdeel ging over de productie van methanol uit methaan, dat in grote hoeveelheid voorkomt in natuurlijk aardgas, met behulp van zeolieten met daarin koperionen als katalysator. Methanol is een belangrijke grondstof in de chemische industrie.

Sport, kunst en cultuur 

De leerlingen bezochten de onderzoeksfaciliteiten van ETH, dat in 1855 opgericht is als “Polytechnikum”. De succesvolle combinatie van kosmopolitisme en sterke connecties op nationaal en internationaal niveau, maakte van ETH één van de drijvende krachten achter de Zwitserse industrialisatie. Tijdens deze olympiade was ook ruim tijd ingeruimd voor sport, kunst en cultuur. De leerlingen gingen met de trein naar Lonza, Bern, Luzern en Wallis. Ook werd de berg Rigi, de koningin van de Zwitserse bergen, bestegen. Uiteraard stond ook een stadstoer langs de bekende hoogtepunten van Zürich op het programma. Kortom: gelegenheid genoeg om internationale contacten te leggen en nieuwe vrienden te maken met eveneens getalenteerde leeftijdsgenoten; ook een belangrijk doel van de olympiade. 

Door: Nationale Onderwijsgids