Gisteren sloten we af met hoe belangrijk het is om kinderen van jongs af aan voor te lezen. Maar hoe kun je ouders het beste daarmee helpen? Janet Weima en Eshter Boomsma willen ouders bewust maken van het feit dat het belangrijk is om routine op te bouwen met het voorlezen. Het onderwijs zelf kan kinderen helpen om over de drempel van het niet goed kunnen lezen te stappen. Zodat kinderen  zo snel mogelijk de techniek van het lezen onder de knie hebben. 

Weima denkt dat ieder kind kan leren lezen. Het proces van leren lezen is alleen niet voor alle kinderen gelijk. Het maakt namelijk veel uit hoe groot de woordenschat is en wat kinderen allemaal begrijpen van de tekst die ze lezen. Dat klinkt heel makkelijk, maar Weima heeft zelf dyslexie, dus ze weet hoe het is om moeite te hebben met lezen. “Maar je hebt het wel nodig om mee te doen in de maatschappij. Op school alleen al loop je achter als je niet goed kan lezen. De leerkracht moet daarom alles op alles zetten om in groep drie/vier alle kinderen aan het lezen te krijgen. Iedereen kan op een bepaald niveau leren lezen, zodat ze zich kunnen redden op het onderwijsniveau waar ze thuishoren.”

Schrijfmethode

Wellicht helpt het ook om weer vaker met pen te schrijven in plaats van te typen op een laptop of telefoon. Esther Boomsma heeft het daar laatst over gehad op haar school. “Onze school heeft bewust gekozen voor een schrijfmethode. De kinderen schrijven dagelijks en we maken minder gebruik van digitale middelen. Uit wetenschappelijk onderzoek is namelijk gebleken dat het voor de verbindingen in de hersenen heel belangrijk is dat kinderen blijven schrijven.”

Volgens Boomsma vinden de kinderen het heerlijk om te schrijven. “Het is een focusmoment, waarop je even niet hoeft na te denken. Je bent puur met je motoriek bezig.” Ze vervolgt dat de leraren hele hoge verwachtingen hebben van de kinderen wat betreft het handschrift. “Als de digitale middelen wegvallen, dan moet je tenslotte toch schrijven.” 

Het schrijven kan ook weer gekoppeld worden aan een thema, maar als het over het gebonden schrift (handschrift) gaat, dan kan een school ook verschillende methodes inzetten om de kinderen daarmee te laten oefenen. Op de school van Boomsma schrijven de kinderen ook nog steeds aan elkaar. “Maar dat verschilt per kind. We hebben ook kinderen die dat heel lastig vinden. Dus wij zeggen ook altijd tegen ze ‘als het maar leesbaar is’. Dus er zitten ook kinderen tussen die bewust met blokletter schrijven.” 

Gepassioneerde mensen in het onderwijs

Weima schreef eerder al eens dat de PISA-resultaten erg hard bij haar binnenkwamen. Ze stuurde een mail rond met haar verhaal en  kreeg veel positieve reacties daarop terug. “Mensen in mijn omgeving gaven aan dat ze mij snapten. Ik vind het zelf ook heel lastig om mee om te gaan omdat er heel veel gepassioneerde mensen in het onderwijs werken. En als deze resultaten dan tegenvallen,  moet je jezelf toch ook een beetje op het achterhoofd krabben.” 

Het taalleesonderwijs wordt een focuspunt. Weima weet niet zeker of ze  langs scholen gaat om ze te wijzen op de PISA-resultaten. “Ik schrijf zelf ook blogs over het lezen. Op die manier probeer ik  mensen zover te krijgen om te experimenteren en na te denken over hoe ze dit het beste kunnen aanpakken. Dat kan thuis, maar ook op school.”  Op die manier probeert Weima haar steentje bij te dragen voor andere scholen en schoolbesturen. Boomsma geeft aan dat het echt te maken heeft met wat de school aanbiedt. Maar ook dat belangrijk is dat de samenwerking met ouders goed is. ‘Dan kan je daar je onderwijs op aanpassen.”

Lerarentekort 

Er is nu natuurlijk een groot lerarentekort. Zou het lerarentekort ook te maken hebben met de slechte PISA-resultaten? Volgens Weima is het lerarentekort niet de oorzaak, omdat de resultaten al langer dalen. “We zien dat het lerarentekort wel de kwaliteit van het onderwijs onder druk zet. De onderwijskwaliteit wil je met je team altijd op peil houden. En dat wordt lastiger als er continu wisselingen zijn binnen het team. Maar het lukt wel om de onderwijskwaliteit op een vast niveau te houden.”

Ook de coronapandemie, toen kinderen thuis les kregen, kan hieraan bijgedragen hebben. “Er zijn heel veel redenen waaraan je kan denken waarom die resultaten nu zo slecht zijn. Het kan niet alleen aan het onderwijs liggen. Dat wordt altijd zo makkelijk gezegd.”

Beschikking hebben tot boeken

Verschillende gemeenten zijn wel hard aan de slag gegaan om ervoor te zorgen dat kinderen altijd een boek tot hun beschikking hebben. Ook de kinderopvang is daarmee bezig en werken met Boekstart. Iedere groep heeft hierdoor boeken tot zijn beschikking. “Ouders die hun kinderen niet naar de kinderopvang brengen, moeten eigenlijk ook over boeken beschikken. Dus er zouden meer bibliotheken moeten komen, of een gratis bibliotheekpas. Nu moet je hier vanaf een bepaalde leeftijd voor betalen.” 

Weima en Boomsma zijn beiden niet bang voor de toekomst. Ze willen ook niet bij de pakken neer gaan zitten. “Maar we moeten dit wel zien als een wake-up call. En dat we dan met zijn allen gaan kijken hoe we het dan wel moeten doen. En dan kijken naar bestaande onderzoeken hierover.” 

Gelijke kansen voor ieder kind

De dames vinden ook dat alle kinderen gelijke kansen moeten krijgen. Op die manier krijgen ze goed onderwijs. “Dat moeten we met zijn allen aanpakken, dus niet alleen de scholen. Iedereen die te maken heeft met kinderen van deze leeftijd moet zich daarvoor inzetten.” 

Een stijgende lijn in de resultaten verwachten ze dit jaar nog niet. “Pas als er weer een toets wordt afgenomen, weten we wat de nieuwe resultaten zijn en of die weer beter worden. Maar als we ons vanaf morgen allemaal inzetten, dan zou het vanaf morgen ook beter moeten gaan voor de kinderen. Dus, daar gaan we voor.” 

Wil je het volledige gesprek over de PISA-resultaten beluisteren? Luister dan naar onze podcast Spreekbeurt op Spotify.

Door: Nationale Onderwijsgids / Femke van Arendonk