Het was de laatste vrijdag van de zomervakantie nog prachtig weer. Om de vakantie goed af te sluiten gingen we met een select vriendengezelschap voor een hapje en een drankje naar de binnenstad van Eindhoven. We waren nog slechts een weekend verwijderd van de maandag waarop weer een nieuw schooljaar aan uitdagingen en kansen zou gaan beginnen. Terwijl we een drankje en een bittergarnituur hadden besteld, kreeg E. een bericht op zijn telefoon dat er binnen nu en twee minuten een selfie moest worden gemaakt en tegelijkertijd een foto van waar hij zich op dat moment bevond. De gevraagde foto’s werden gemaakt en vervolgens binnen de tijd geüpload. Vanaf dat moment konden de volgers van E. online zien dat hij met z’n vrienden in Eindhoven op een terras zat te borrelen.
Ik had eerder vaag iets gehoord over de nieuwste app BeReal: een tegendraadse social media-gigant die inmiddels meer dan tien miljoen dagelijks actieve gebruikers heeft weten te overtuigen van het belang van meer authenticiteit online. Een recent artikel in dagblad De Limburger leerde mij dat de app in 2020 door de Franse ondernemer Alexis Barreyat is ontwikkeld om op deze manier de alledaagse momenten van zijn vrienden te kunnen volgen, in plaats van enkel de hoogtepunten te zien. De app draait niet om populariteit, maar is transparant en bedoeld om in contact te staan met anderen die ook bereid zijn hun echte leven ongefilterd en niet-geënsceneerd online te delen. Het contrast met tegenhangers als TikTok en Instagram, waar authenticiteit en spontaniteit meestal ver te zoeken is, is groot.
Tegengeluid
Het was een kwestie van tijd voordat een dergelijke app op de digitale markt zou verschijnen. Net als bij alle andere hypes en stromingen uit het verleden, bijvoorbeeld op het gebied van beeldende kunst, mode en muziek of bij bepaalde discussies in het publieke debat, is er altijd ruimte voor een tegengeluid. Dit komt vaak voort uit een bepaalde vorm van recalcitrantie of onbegrip, een nieuwe zienswijze of springt in op een ontstane maatschappelijke behoefte. Ondertussen vroeg ik me af of de leerlingen ook het BeReal-fenomeen hebben opgepikt, zo vlak voordat ze weer naar school komen.
Forming, norming, storming en performing
Nu de scholen weer zijn begonnen is het zaak om als docent in contact te staan met de leerlingen en alert te zijn op de ontwikkelingen in de diverse klassen. Deze complexe fase wordt gekenmerkt door wat de Amerikaanse sociaal psycholoog Bruce Tuckman in 1965 beschreef als de belangrijke periode van forming, norming, storming en performing. Tijdens het doorlopen van deze opeenvolgende fasen werken de leerlingen dagelijks onbewust vele uren samen om uiteindelijk tot een specifiek groepsgeheel te komen, waarbij op een natuurlijke manier een bepaalde groepsdynamiek wordt gecreëerd. Dit brengt geregeld conflicten en discussies met zich mee, waardoor de normen van de groep worden verlegd of aangepast en de leerlingen in de loop van een schooljaar precies aanvoelen wat ze aan elkaar hebben. Als docent of mentor is het van belang om tijdens dit proces toezicht te houden, bij te sturen en te coördineren.
Hoe authentieker, hoe beter
Daarnaast blijven natuurlijk van begin af aan de individuele ‘echte gesprekken’ met de leerlingen van grote meerwaarde bij hun persoonlijke begeleiding. Het bovenstaande beschreven proces kan er namelijk wel eens voor zorgen dat de groepsdruk vóór hun eigen persoonlijkheid of ontwikkeling gaat. Iets wat niet vreemd is in deze vormende en onzekere levensfase. Het is echter mooi om te zien wanneer een leerling met een eventuele (hulp)vraag zijn kwetsbaarheid toont, het vertrouwen heeft ontvangen en vervolgens het echte persoontje laat zien om zich verder te ontplooien. Want om daadwerkelijk geholpen te worden geldt ook hier: hoe authentieker, hoe beter. En gelukkig staat er voor een goed gesprek geen tijdslimiet van slechts twee minuten.
Pascal Cuijpers
(Docent VO, publicist en auteur)
www.pcuijpers.nl
Door: Nationale Onderwijsgids / Pascal Cuijpers
