Data uit overheidsadministraties leveren een schat aan kennis op voor wetenschap en overheidsbeleid, maar ze worden daarvoor nog niet ten volle benut. Het gaat om data uit administraties van het Rijk, provincies, gemeenten, zorgverzekeraars, waterschappen, scholen en andere organisaties die publieke taken uitvoeren. Deze publieke data kunnen, natuurlijk met inachtneming van alle privacyregels, meer worden gebruikt en hergebruikt voor onderzoek. Dat schrijft de KNAW in een vandaag verschenen rapport. Ze ziet daarbij een belangrijke rol voor een Chief Public Data Officer. Dit meldt de KNAW.
Om haar taken goed uit te kunnen voeren verzamelt de overheid van oudsher data over personen, bedrijven, wegen, natuur, emissies, woningen et cetera. Hoe beter onderzoekers toegang hebben tot die data, hoe gemakkelijker ze daarmee nieuwe kennis kunnen produceren. Dat levert niet alleen voor de wetenschap, maar ook voor de overheid een schat aan kennis op. Onderzoekers kunnen met die data overheidsbeleid van een betrouwbare wetenschappelijke basis voorzien. Op een aantal gebieden levert dat al mooie resultaten op, bijvoorbeeld bij re-integratie op de arbeidsmarkt en bij onderzoek naar de schoolloopbaan van leerlingen met gegevens van DUO.
Maar niet alle publieke data zijn toegankelijk voor onderzoekers. Zelf werken onderzoekers met de FAIR-principes (Findable, Accessible, Interoperable and Reusable) om data te hergebruiken. Overheidsorganisaties zouden hergebruik van publieke data kunnen stimuleren door ze meer “FAIR” te maken. Ze zouden daarbij hulp moeten krijgen van datastewards die ook gedegen kennis hebben van privacyvraagstukken en het auteursrecht. Daarnaast lopen onderzoekers vaak tegen onduidelijke kosten aan die in hun rekening worden gebracht voor het verkrijgen van publieke data. Verder zouden alle overheidsorganisaties in hun Jaarverslag moeten vermelden wat voor data ze hebben verzameld en hoe ze die voor onderzoek beschikbaar hebben gesteld.
De KNAW vraagt de regering om op landelijk niveau een Chief Public Data Officer aan te stellen die de regie heeft op het toegankelijk en herbruikbaar maken van de data uit overheidsadministraties. Die zou kunnen worden ondergebracht bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Aan de andere kant, vindt de KNAW, zouden onderzoekers minder terughoudend moeten zijn bij het benaderen van overheidsorganisaties met het verzoek data uit hun administraties beter toegankelijk te maken. Ook zouden ze na afloop van het onderzoek feedback aan de overheidsorganisatie moeten geven over de onderzoeksresultaten, de bijdrage aan de wetenschap, en het belang van de verstrekte data voor de onderbouwing van overheidsbeleid.
Door: Nationale Onderwijsgids
