Kian* (14) gaat met een havo/vwo-advies naar de brugklas. Zijn eerste jaar haalt hij goede cijfers en gaat hij over naar 2 vwo. Elke middag als hij klaar is met zijn huiswerk beloont hij zichzelf met een potje gamen. Halverwege het jaar breekt de coronapandemie uit en volgt Kian zijn lessen vanuit huis. Dat vindt hij zwaar en zijn motivatie voor school neemt af. Steeds vaker raffelt hij zijn huiswerk af, zodat hij eerder kan gamen. Als zijn vrienden tijdens de les beginnen te gamen, doet hij mee. Toetsen maakt hij vaker onvoorbereid en zijn cijfers kelderen. Wanneer de scholen weer opengaan, staat Kian er zo slecht voor dat hij voor de keuze staat: blijven zitten of afstromen. Hij kiest voor het laatste en krijgt vanuit school begeleiding. Hij meldt zich elke ochtend en middag bij de orthopedagoog om zijn dag en planning door te nemen. Het gaat beter, maar de verleiding blijft aan hem trekken. 

Gamegedrag 

In elke klas zitten wel een of meerdere Kians die hun gamegedrag lastig onder controle kunnen houden. Uit onderzoek blijkt dat mensen meer en langer zijn gaan gamen in de periode dat ze thuiswerkten of thuisonderwijs volgden. Volgens Anouk Tuijnman werd die piek veroorzaakt doordat we veel meer tijd hadden om te gamen. “Nu iedereen weer naar z’n werk of school gaat, normaliseert het gamegedrag van de meeste mensen. Het kan wel zijn dat er een groep is die het moeilijk vindt om minder te gamen.” Vooral voor jongeren kan die verleiding lastig te weerstaan zijn, zegt Tuijnman. “Dat komt omdat het impulscontrolegebied in hun hersenen nog in ontwikkeling is. Ook proberen pubers meer uit, waardoor het voor hen soms moeilijker is om het gamen binnen de perken te houden.”  

Tips 

Wat kun je als docent doen om deze leerlingen te begeleiden en te motiveren? Tuijnman geeft tips:

“Aandacht voor digitale balans op school is belangrijk. Sta niet afwijzend tegenover gamen, maar probeer te begrijpen waarom leerlingen het doen. Gamen zorgt voor ontspanning en kan een gevoel van verbinding geven. Zeker tijdens de coronapandemie: toen konden leerlingen via games toch contact met elkaar hebben. Toon interesse en vraag aan leerlingen welke games ze spelen en wat daar leuk aan is. Speel de game eventueel zelf ook eens, zodat je erover mee kunt praten, maar laat leerlingen ook zien dat overmatig gamen ten koste kan gaan van andere dingen.”  

Weekindeling 

“Ga het gesprek aan over wat een gezonde balans eigenlijk is. Het Trimbos-instituut heeft samen met Netwerk Mediawijsheid het Digitale Balans Model ontwikkeld. Dit model laat zien wat nodig is voor een gezonde week, zowel op lichamelijk als op mentaal en sociaal gebied. Activiteiten kunnen je dingen opleveren op lichamelijk, mentaal en sociaal gebied, maar ze kunnen je ook wat kosten. Als je met vrienden gaat sporten ben je lichamelijk en sociaal bezig, als je met je zus gamet ben je sociaal en mentaal bezig. Vraag leerlingen hoe ze hun week indelen. Laat ze al hun activiteiten op papier zetten en vervolgens beoordelen of hun week lichamelijk, sociaal en mentaal in balans is. Aanvullend kun je vragen wat elke activiteit kost en oplevert. Op deze manier maken ze zelf inzichtelijk of ze goed bezig zijn.” 

Zelftest 

“Als gamen ten koste gaat van andere dingen, zoals school, je gezondheid of sociale leven, dan is dat een probleem. Op de website GAMENinfo.nl staat een zelftest die leerlingen kunnen afnemen om te ontdekken of ze problematisch gamegedrag vertonen. Je kunt leerlingen de test laten maken en er vervolgens in de klas over napraten.”

Kritisch naar lessen kijken 

“Als je lesgeeft op een school waar je met laptops en tablets werkt, is het goed om kritisch naar je lessen te kijken. Hoe richt je je les zo in dat leerlingen op school niet de hele dag achter hun scherm zitten? Hoe kun je beweging in je les inzetten? Leerlingen hebben daar misschien zelf ook ideeën over. Praat daarover.”

*Kians naam is gefingeerd, zijn echte naam is bekend bij de redactie van Leraar24.
Door: Nationale Onderwijsgids