Ongeveer een op de dertien kinderen groeit op in armoede. "Dat klinkt misschien abstract, maar het betekent dat er in elke schoolklas gemiddeld twee kinderen zijn die opgroeien in armoede", vertelt Udo. "Het is belangrijk dat alle volwassenen zich daarvan bewust zijn, niet alleen de leerkracht of schoolleider. Wacht niet tot het beleid verandert en armoede verdwijnt, maar bedenk wat jij op dit moment kunt betekenen voor kinderen. Dat betekent niet dat jij de geldzorgen van een gezin moet oplossen. Ik denk alleen dat mensen zich te weinig beseffen hoeveel verschil ze kunnen maken in het leven van een kind. Daarom is het mooi dat Stefanie het zo klein maakt in De Jeugdkantine: begin door te vragen hoe het gaat."

Steeds duurder wordende boodschappen 

Volgens Udo is het bespreekbaar maken van geldzorgen erg belangrijk. "In onze eigen omgeving kunnen wij het verschil maken, bijvoorbeeld door het gesprek aan te gaan met ouders van een kind in dezelfde klas. Maak het gesprek laagdrempelig. Ellen geeft hier in De Jeugdkantine een goede tip voor: je kunt zo'n gesprek beginnen met je eigen zorgen over de steeds duurdere boodschappen. Vraag bijvoorbeeld: 'De boodschappen zijn zo duur geworden, ik moet echt opletten in de supermarkt. Hoe pak jij dat aan? Lukt het nog om rond te komen?"

Taboe 

"Het doel is dat het normaal wordt om het over geld en geldzorgen te hebben. Het is nu vaak nog een taboe. Het is een onderwerp waar we het allemaal liever niet over hebben. Als jij jezelf kwetsbaar toont en er wel over begint, dan bied je een opening voor de ander om hun zorgen te delen. Je kunt ook aan kinderen vragen hoe het thuis gaat. Dat kan weer een opening zijn om met ouders in gesprek te gaan."

Het gevoel er niet bij te horen 

Geldzorgen en armoede zorgen vaak voor veel stress. Niet alleen bij de ouders, maar ook bij kinderen. "Wat deze situatie nog moeilijker maakt voor kinderen is het gevoel er niet bij te horen", zegt Udo. "Het gevoel bij een groep te horen is voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren namelijk ontzettend belangrijk. Ze ontdekken wie ze zijn, wat ze leuk vinden en wat niet."

Voor kinderen die in armoede opgroeien is het niet altijd mogelijk om te trakteren op hun verjaardag, een feestje te geven of mee te doen aan activiteiten die geld kosten. "Dat versterkt het gevoel anders te zijn of er niet bij te horen", vertelt Udo. "Schoolleiders en leerkrachten kunnen zeker dingen doen om alledaagse problemen bij leerlingen als gevolg van armoede te verminderen. Als je vermoedt dat een kind in armoede opgroeit, dan kun je bijvoorbeeld tips geven aan ouders hoe je een leuke traktatie maakt met weinig kosten. Of help ouders hierbij met knutselmateriaal van school."

Ervaringsdeskundigen 

Volgens Udo is het erg belangrijk om te luisteren naar mensen die zelf armoede hebben meegemaakt. "Deze ervaringsdeskundigen weten beter dan wie dan ook wat belangrijk is voor armoedebeleid. Met hun tips en adviezen krijg je een duidelijk beeld van wat de behoeften zijn van mensen die opgroeien in armoede. En zij kunnen vaak goed vertellen wat er beter kan aan het beleid. Veel beleidsmakers die zich bezig houden met armoedebeleid, hebben zelf nooit in armoede geleefd. Daarom is het van groot belang om ervaringskennis als kennisbron te benutten. Zo zorg je ervoor dat het beleid beter aansluit bij de behoeften en belevingswereld van mensen in armoede."

"Je kunt geldzorgen als leerkracht, professional of gemeenteambtenaar niet alleen oplossen", vertelt Udo. "Dat verwacht ook niemand van je. Maar iedereen kan vanuit zijn eigen expertise wel een bijdrage leveren. Sluit dus niet je ogen voor armoede en probeer het verschil te maken voor kinderen die nu in die situatie zitten. Stap voor stap, want alle beetjes helpen. Zo zorgen we er samen voor dat alle kinderen iets meer kind kunnen zijn."

Beleid op school aanpassen 

"In sommige gemeenten adviseren GGD's om het beleid op school aan te passen", vervolgt Udo. "Hierbij is het idee dat jarigen niet meer trakteren, maar op een andere manier in het zonnetje worden gezet. Ook dat is iets wat je als team op school kunt doen voor kinderen die opgroeien in armoede."

Door: Nationale Onderwijsgids