Vanaf 26 mei biedt onderwijsadviesbureau KPC Groep een nieuwe serie masterclasses aan over educatieve netwerken: 'Leren in Verbinding'. De huidige maatschappij vraagt van onderwijsinstellingen dat zij zich steeds meer ontwikkelen als netwerkorganisaties. In de praktijk blijkt dat nog niet eenvoudig, weet directeur Beroepsonderwijs Ton Bruining van KPC Groep. “Het is in principe niet ingewikkeld maar het vergt wel lef en een verandering in denken”, aldus Bruining. Vanuit zijn ervaring als onderzoeker en adviseur bij diverse netwerkprojecten verzorgt hij samen met deskundigen uit het werkveld de masterclasses voor respectievelijk het primair, voortgezet en beroepsonderwijs.
Lef en volharding
Samenwerkingen tussen het onderwijs en de buitenwereld zijn op allerlei niveaus mogelijk. Waar het om gaat is dat het onderwijs niet binnen de eigen muren blijft kijken, zegt Ton Bruining. Alleen dan kan de aansluiting school en omgeving verbeteren. Helaas verlopen samenwerkingen tussen scholen en andere partijen vaak moeizaam. “Het is niet ingewikkeld om een lerend netwerk op te zetten maar het vergt wel een andere manier van denken. En dat doe je vooral door lef te tonen. Het lef om met een open en onderzoekende blik de verbinding aan te gaan met bijvoorbeeld bedrijven, een lerarenopleiding of een andere school.” Is de verbinding gemaakt dan is de tweede stap het verduurzamen van die relatie. Dat vraagt om een volharding die niet vanzelfsprekend is in het Nederlandse onderwijs, observeert Bruining. “Het onderwijs wil het vaak heel erg mooi maken. Op papier verschijnen dan mooie beschrijvingen van grootste plannen. Als het dan in de praktijk niet werkt, bedenken we weer iets nieuws. Lukt dat ook niet dan gooien we het opnieuw over een andere boeg. Een belangrijke boodschap die we in de masterclasses willen overbrengen is dat partijen moeten durven voort te bouwen op wat er is, ook al is die situatie niet ideaal.”
Daarbij is het volgens Bruining essentieel dat de netwerkpartners samen optrekken en proberen een gezamenlijk leerproces aan te gaan. “Wat ik nu vaak zie is dat één van de partijen het voortouw neemt. Bijvoorbeeld de lerarenopleiding die een notitie schrijft aan het werkveld wat er moet veranderen. Of het bedrijfsleven zegt; het beroepsonderwijs deugt niet en het wordt tijd dat ze gaan leveren. Of het hbo dat beweert dat jongeren die van het mbo komen, niks kunnen. Op die manier een dominante positie innemen, leidt nooit tot verbeteringen. Mensen moeten elkaar opzoeken, gemeenschappelijkheid creëren en dan ook stoer genoeg zijn om te kijken naar wat ze aan zichzelf kunnen veranderen om de lat hoger te leggen.”
Co-creëren en mede-eigenaarschap
Van elkaar leren is de methode die ook in de masterclasses Leren in Verbinding wordt toegepast. Deskundigen brengen hun expertise uit eigen ervaringen en onderzoek voor de bühne in een combinatie van presentaties, reflectie en best practices. Ook KPC Groep zelf heeft de nodige kennis in huis over educatief netwerken. Zo was Ton Bruining enkele jaren als lector aan de Hogeschool Utrecht (HU) betrokken bij de Academische basisschool, een initiatief waarbij diverse basisscholen in Utrecht en Amersfoort samenwerken met de Lerarenopleiding van de HU. “Toen het project van start ging, waren er wel zes Academische basisscholen, zou je kunnen zeggen. Elk van de partijen had namelijk weer een ander beeld van het einddoel in gedachten. Dat hebben we veranderd door af te spreken één systeem te willen vormen. Dat heeft geleid tot een actieve houding van zowel de betrokken basisscholen als de hogeschool en de andere sleutelfiguren die zich allen mede-eigenaar voelen van het project. Het netwerk dat begon met twee schoolbesturen en een lerarenopleiding bestaat nu uit 17 partijen die het gedachtegoed handen en voeten geven”.
Ontbraving
Samen met de deelnemende partijen wisten Bruining en de andere onderzoekers een kleine cultuurverandering teweeg te brengen. Een cultuurverandering die Bruining sinds het rapport Dijsselbloem ook bij de overheid bespeurt. De overheid staat het onderwijs meer experimenteerruimte toe. Dat betekent wel dat docenten en bestuurders vervolgens die uitdaging aan moeten gaan. Waar het onderwijsveld achterblijft, vervalt de overheid nog makkelijk in oude patronen, ziet Bruining. Zo erkent het ministerie dat de regeldruk minder moet, maar wil dit, paradoxaal genoeg, oplossen door een nieuwe regel af te spreken. “Scholen en besturen moeten die regelruimte durven bevechten. Het Nederlandse onderwijs wil nog te graag het braafste jongetje van de klas zijn. We mopperen op de overheid maar als de inspectie langskomt, willen we wel een goed cijfer op ons rapport. Dat is niet constructief. Zonder wrijving geen glans. Soms is een beetje ontbraving helemaal niet erg. Als het maar in het perspectief staat van met elkaar beter onderwijs maken voor de kinderen. Juist door het grensgevecht aan te gaan, de frictie op te zoeken, kunnen we het systeem beter, gezonder, wendbaarder en meer leerbaar maken”, aldus Bruining.
© Nationale Onderwijsgids
De masterclasses 'Leren in Verbinding' worden aangeboden op de volgende dagen:
dinsdag 26 mei voor het primair onderwijs
woensdag 27 mei voor het voortgezet onderwijs
woensdag 10 juni voor het beroepsonderwijs
Meer informatie en inschrijven via www.kpcgroep.nl.
