Eerst een nuchtere constatering: van 90 procent van wat gedaan wordt in het jeugdveld is nog niet bekend hoe effectief dat is. Dat geldt ook voor socialevaardigheidstrainingen voor kinderen en jongeren. Twee recente onderzoeken geven nieuwe inzichten in de effectiviteit van interventies voor het versterken van sociaal-emotionele vaardigheden. Een van die inzichten is dat interventies met een specifiek doel effectiever zijn dan brede interventies. 

Uit de onderzoeken blijkt daarnaast dat er bepaalde werkzame elementen zijn. Bastiaanssen noemt er drie. “Als eerste psycho-educatie: kinderen inzicht geven in bijvoorbeeld hun gedrag en in de basisemoties. Een tweede werkzaam element is het oefenen van het beoogde gedrag. Bijvoorbeeld door een kind aan een ander kind te laten vertellen over een moeilijke gebeurtenis, of een pestervaring. Hoe vertel je dat? En hoe reageer je daarop? Het gaat erom dat kinderen het zelf ervaren, en dat ze blootgesteld worden aan datgene wat ze moeten leren.”

 

Het derde werkzame element: een interventie moet leuk zijn. In het algemeen helpt dat om sneller te leren. Maar van alleen een leuke training worden kinderen niet weerbaarder. Het gaat dus om het doel dat je wilt bereiken. “We weten dat bijvoorbeeld interventies met veel fysieke oefeningen, zoals ontspanningsoefeningen, niet werken om kinderen weerbaarder te maken. Of oefeningen die het zelfvertrouwen moeten opkrikken, zoals een plankje doormidden slaan. Maar kinderen vinden het wel leuk. Als je dat belangrijk vindt, zorg er dan in ieder geval voor dat het niet ten koste gaat van de dingen die wél werken om kinderen sociaal vaardiger te maken.”

 

Veel gemeenten en scholen zijn op zoek naar interventies die de veerkracht van kinderen en jongeren versterken. Bastiaanssen benadrukt dat één interventie alleen niet voldoende is. “We moeten met elkaar een klimaat creëren waarin kinderen goed kunnen herstellen. En we hebben een samenhangende en doelgerichte aanpak nodig voor de kinderen die meer ondersteuning nodig hebben. Daarbinnen kun je effectieve interventies inzetten.”

 

Hoe weet je als school of gemeente of een socialevaardigheidstraining effectief is? Een eerste stap is te kijken of de training is opgenomen in de databank Effectieve Interventies. De tweede stap is de vraag: Welk doel heeft de training? Vervolgens kun je vragen: wat zijn de werkzame elementen?