Elke dag verschijnen er tientallen wetenschappelijke artikelen over de schadelijke gevolgen van fysieke inactiviteit. Deze onderzoeken bevestigen dat inactiviteit of zogenaamde ‘motorische passiviteit’ op meerdere vlakken negatief is voor de kwaliteit van leven. Hortobágyi: ‘We weten dat uren achter een computer zitten, leidt tot ongunstige fysiologische gevolgen. De schadelijke gevolgen van elke dag langdurig zitten, stapelen zich na verloop van tijd op en hebben samen een negatieve invloed op allerlei fysieke functies: lichaamsgewicht, bloedlipiden, insulineresistentie, bloeddruk, ontstekingsmarkers, fysieke activiteit, spierkracht en cognitief functioneren. Na langdurig zitten beginnen we tikfouten te maken, wordt onze aandacht afgeleid en worden we vergeetachtig.’

Overvolle dienbladen
Fysieke inactiviteit komt niet alleen op kantoor voor, maar ook steeds meer in onze samenleving. We richten ons vooral op input (eten) en vergeten de output (fysieke activiteit). Hortobágyi: ‘In restaurants, zelfs in het UMCG, zie ik vaak mensen met overvolle dienbladen. Omdat eten leuk is, is het ook moeilijk om de neiging te weerstaan om op kantoor of thuis te snacken. Ik geef toe dat dit ook voor mij geldt.’
‘Het probleem is dat we de andere kant van de zaak vergeten: fysieke activiteit en bewegen. Uit recente onderzoeken blijkt dat een derde van de kinderen in Nederland niet op de fiets naar school gaat, maar door de ouders met de auto wordt gebracht. Een paar jaar geleden was dat nog ondenkbaar. De onderzoeksgegevens lijken dus de dagelijkse observaties te bevestigen: fysieke inactiviteit sluipt overal ons dagelijks leven binnen.’

‘Actieve kantoren’
Hortobágyi bepleit twee oplossingen voor dit probleem. Het eerste idee is om de kantooromgeving te veranderen. Het concept van ‘actieve kantoren’ kan aantrekkelijk zijn voor bedrijven en instellingen met veel werknemers die het grootste deel van hun werktijd achter een bureau doorbrengen. In een actief kantoor kan de hoogte van het bureau worden versteld, zodat er steeds korte perioden staand kan worden gewerkt. ‘Journalisten van de Wall Street Journal en overheidsinstellingen in Finland gebruiken bovendien loopbanden op kantoor. Hoewel deze loopbanden op een heel lage snelheid zijn ingesteld, maken de medewerkers toch voldoende stappen en verbruiken ze meer energie.’ Het lage niveau van de fysieke activiteit heeft geen invloed op de productiviteit; integendeel, het leidt tot kleine voordelen voor de gezondheid.

Kleine gedragsveranderingen
Een tweede oplossing vormt een aanvulling op het actieve kantoor en houdt in dat er kleine veranderingen worden doorgevoerd in het gedrag op het werk en in het dagelijks leven. Deze veranderingen zorgen voor een kleine, maar fysiologisch belangrijke toename van het energieverbruik als gevolg van niet-sportieve fysieke activiteit.
‘Zet bijvoorbeeld de prullenbak helemaal aan de andere kant van de kantoorruimte, gebruik het toilet op een andere verdieping, maak bij wijze van korte pauze een wandeling van 1 tot 2 minuten door het gebouw, gebruik zoveel mogelijk de trap, neem zo veel mogelijk de fiets en parkeer de auto verder weg. We weten dat het moeilijk is om ons gedrag te veranderen, dus begin altijd met kleine en geleidelijke veranderingen.’

Curriculum Vitae
Tibor Hortobágyi (Budapest, Hongarije, 1955) is hoogleraar Bewegen en gezond ouder worden. Healthy Ageing is een speerpunt van de Rijksuniversiteit Groningen en het Centrum voor Bewegingswetenschappen van het UMCG. Het onderzoek van Hortobágyi is gericht op de neuromechanische factoren die verantwoordelijk zijn voor aanpassingen aan beweging in jonge en oudere volwassenen. Hij bestudeert met welke mechanismen de kwaliteit van leven kan worden bevorderd en onderhouden door middel van fysieke beweging.

© Nationale Onderwijsgids