Open access is een brede internationale academische beweging die streeft naar vrije, gratis online toegang tot wetenschappelijke informatie, zoals publicaties en data. Als iedereen de inhoud kan lezen, downloaden, kopiëren, distribueren, printen, indexeren, in het onderwijs gebruiken, ernaar en erin zoeken, of anderszins gebruiken binnen de wettelijk geldende afspraken, wordt de publicatie 'open access' genoemd. Er zijn dan geen financiële, juridische of technische barrières om de informatie te lezen.

 

Er zijn twee manieren om open access te bereiken: via de gouden route en via de groene route. De gouden route wordt genomen wanneer er gepubliceerd wordt via de platforms van de uitgevers, in open access tijdschriften. Deze route is doorgaans niet gratis. De publicatiekosten worden betaald door de auteur of zijn instelling. Sommige organisaties die wetenschappelijk onderzoek financieren, vinden open access belangrijk en zijn bereid de kosten voor hun rekening te nemen. Bij de groene route staat de volledige tekst van de wetenschappelijke publicaties in een repository, een publiek toegankelijke database in beheer bij een wetenschappelijke organisatie. 

 

Plan S beoogt de transitie van open access voor alle wetenschappelijke publicaties te versnellen. Uitgangspunt van Plan S is dat publiek gefinancierd onderzoek direct open access beschikbaar moet zijn en niet achter pay walls verborgen zou moeten worden. Na een intensief consultatietraject, met ruim 600 reacties uit meer dan 40 landen, is Plan S aangepast op een aantal punten en op 31 mei 2019 definitief gemaakt. Ingangsdatum wordt 1 januari 2021.