In de afgelopen decennia heeft het academisch onderwijs grote veranderingen ondergaan door het neoliberalisme en onder invloed van globalisering, digitalisering, emancipatie en individualisering. Deze ontwikkelingen hebben consequenties gehad ook voor studenten die te maken krijgen met onderlinge concurrentie en psychische problemen. Universiteiten zouden om het gevoel van zinloosheid te bestrijden educatie van ethiek en het bijbrengen van een moreel kompas kunnen invoeren zoals dat nu gebeurt in de University College Tilburg. Dat stelt dean Alkeline van Lenning in haar afscheidsrede op 29 juni. Dat meldt Tilburg University.
Op de in de jaren tachtig algemeen geworden ideologie van neoliberalisme is de laatste jaren steeds meer kritiek gekomen omdat deze niet bracht wat het beloofde: welvaart voor iedereen en vanzelfsprekende vooruitgang. De vier geschetste ontwikkelingen werden eerst toegejuicht, maar nadelen zijn steeds duidelijker geworden. Door globalisering krijgen niet alle mensen dezelfde kansen, in tegendeel, leden van de elite kunnen overal ter wereld terecht. Zij raken daarbij ook ontworteld. Voor de universiteiten betekende globalisering dat de poorten wijd open werden gezet voor Engels onderwijs, maar gebleken is dat er grenzen zijn aan die groei. In de UCT leren de studenten om betrokken en verantwoordelijke burgers te zijn, met binding aan de gemeenschap, loyaliteit en met een open blik voor culturele - en klasseverschillen.
Kortere concentratieboog door de smartphone
Digitalisering zorgde ervoor dat mensen academische waarheden niet meer algemeen accepteerden en complottheorieën konden worden aangehangen. Ook heeft de smartphone ertoe geleid dat studenten een veel kortere concentratieboog hebben en dat ze het steeds lastiger vinden om complexe teksten te bestuderen. Ook nu kunnen we de gevolgen van de introductie van ChatGPT en gebruik van AI nog niet overzien en er gaan steeds meer stemmen op die pleiten voor een pauze.
Individualisering
Emancipatie bracht in eerste instantie veel positiefs voor de rechten van vrouwen en voor de stijgingskansen van mensen uit de zogeheten ‘lagere’ klasse. De individualisering, waarbij burgers niet meer zozeer strijden voor de rechten van mensen in achterstandsposities, maar waar het meer draait om de eigen identiteit, heeft de aard van de emancipatie veranderd. Het gaat nu eerder om bejegening en soms verzandden discussies daarover in haarkloverij.
Psychische problemen
Door deze ontwikkelingen en door de prestatiedruk zijn veel studenten zich geïsoleerd en eenzaam gaan voelen. Medestudenten zien zij als concurrenten. Ze hebben vaker te maken met psychische problemen. Het invoeren van ethiek in het onderwijs (character building) zoals wij dat hebben ingevoerd in het UCT betekent geen inbreuk in hun persoonlijk leven, maar kan studenten helpen weer richting te geven aan hun intellectuele en persoonlijke ontwikkeling.
Door: Nationale Onderwijsgids
