"Het is heel bijzonder dat moedertaalsprekers uit de Dovengemeenschap op deze manier gebaren kunnen verzamelen voor de database’’, vertelt onderzoeksmedewerker Ellen Nauta. Ze stelt dat het erg lang duurde voordat de Nederlandse Gebarentaal erkend werd. Uiteindelijk gebeurde dit pas officieel in 2021. Volgens Nauta was gebarentaal vroeger zelfs verboden en wanneer je als kind communiceerde in gebaren, dan kreeg je een straf. 

Dialecten binnen gebarentaal

Binnen de gebarentaal bestaan ook dialecten (regionale varianten). Onderzoeksmanager Casper Wubbolts noemt als voorbeeld het woord verhuizen. In Amsterdam beeldt men dit uit door een denkbeeldig touw te trekken, terwijl het op andere plekken in Nederland anders gaat. Daar vouwt men de vingers van beide handen naar elkaar toe om het uit te beelden. "De reden dat dit in Amsterdam anders is, komt door het verhuizen met touw en blok wat daar vaker gebeurt dan op andere plekken,’’legt Wubbolts uit. De verschillende varianten willen de onderzoekers van het SignLab in kaart brengen in de zogeheten Signbank. Voor het project van SignLab begon bestond de database uit zo’n 4000 gebaren, maar wanneer het project klaar is wordt er gehoopt dat er 12.000 gebaren in staan.

Themalijsten

Er wordt gebruikgemaakt van themalijsten om te bepalen welke gebaren worden toegevoegd aan de database. Wanneer de onderzoekers een woord zien waarvan ze een gebaar kennen en waarvan ze weten dat deze wordt gebruikt in de dovengemeenschap, dan wordt deze toegevoegd aan de database. ‘Soms komt het ook voor dat we een woord of begrip tegenkomen waar geen gebaar voor is’, zegt Casper. Hier wordt dan geen gebaar voor gekozen, omdat ze ervoor hebben gekozen om alle gebaren vast te leggen die nu bestaan.

Motion capture

Er worden wekelijks zo’n 200 gebaren gefilmd door de onderzoekers. Deze kunnen dan vervolgens worden toegevoegd aan de database. Er wordt ook gebruikgemaakt van motion capture: een techniek waarbij de bewegingen van mensen worden opgenomen en worden omgezet naar 3D-beelden. Op die manier kunnen de onderzoekers nog duidelijker zien welke bewegingen gemaakt worden. Door 3D te gebruiken kan je het gebaar vanuit elke hoek zien.

Afronding project

Het project zelf zal eind 2024 worden afgerond. Het is de bedoeling dat de database dan kan bijdragen aan verder onderzoek naar de Nederlandse gebarentaal. De database kan dan ook worden gebruikt voor vergelijkingen tussen gebaren, maar ook als woordenboek voor gebarentaal. En het kan leerders van de Nederlandse Gebarentaal gaan ondersteunen.

Door: Nationale Onderwijsgids / Parris Fokkema