Leerlingen en studenten in Nederland halen sneller een diploma dan voorheen, maar het onderwijssysteem biedt mogelijk minder kansen. Terwijl de efficiëntie toeneemt, lijkt het onderwijssysteem minder flexibel te worden voor leerlingen en studenten. Als zij overgaan van schoolsoort naar schoolsoort komen ze vaker vormen van selectie tegen. Dit constateert de Onderwijsinspectie in het Onderwijsverslag 2013/2014.
Schoolloopbanen verlopen steeds efficiënter. Het aantal vertraagde leerlingen in het basisonderwijs is gedaald van achttien procent in 2011 naar zestien procent in 2013. Ook in het voortgezet onderwijs daalde afgelopen jaar het aantal zittenblijvers. In het middelbaar beroepsonderwijs halen steeds meer studenten een diploma (79 procent tegenover 72 procent vier jaar eerder). In het wetenschappelijk onderwijs vallen minder studenten uit en wordt de studieduur korter.
Overstappen wordt lastiger, ook omdat scholen vaker categoraal georganiseerd zijn. Aan het eind van de onderbouw van het voortgezet onderwijs komen sinds een paar jaar leerlingen meer onder dan boven het door het basisschooladvies voorspelde niveau uit. Leerlingen volgen vaker de directe route naar het vervolgonderwijs (vmbo-mbo, havo-hbo), terwijl stapelen van opleidingen (vmbo-havo-vwo, mbo-hbo-wo) minder gebeurt. De inspectie ziet dat meer vmbo-leerlingen hogere leerwegen volgen. Daarentegen leiden gerichtere plaatsing en minder stapelen ertoe, dat er relatief minder vwo-diploma’s behaald worden en de instroom in het hoger onderwijs afneemt.
Leraren, schoolleiders en bestuurders hebben de afgelopen jaren de kwaliteitszorg in hun scholen en instellingen sterk verbeterd. Op meer scholen worden onderwijs en resultaten gemonitord en geanalyseerd, passende doelen gesteld en het onderwijs waar nodig bijgesteld. Mede als gevolg hiervan is in de afgelopen jaren het aantal zwakke en zeer zwakke scholen sterk afgenomen.
In het mbo heeft de helft van de instellingen de kwaliteitsborging op orde tegen een kwart twee jaar eerder. Scholen waar de kwaliteitszorg en -borging op orde is, hebben meestal een onderwijsproces van hoger niveau. Wel blijft het lastig om de verbeterslagen tot in de klas of de les door te voeren. Lesbezoeken door intern begeleiders en teamleiders kunnen dit verbeteren.
© Nationale Onderwijsgids
