Mijn collega bevestigt mijn onderbuikgevoel. "Volgens mij gaat het niet goed met Amira." Het klopt. Het gaat niet goed met haar. Maar ik ben niet haar mentor. Het is nog enkele weken tot de zomervakantie. Ze is slim, volwassen. Ze houdt docenten soms een beetje op afstand. Het zijn toch haar problemen? Moet ze deze niet gewoon zelf oplossen? Ik accepteer deze grens maar heb me al vaker afgevraagd of ik hier niet iets mee moet. Ik kom er niet uit en frustreer me over mijn eigen handelingsverlegenheid.
Door Anke Odinga
Fijne sfeer
Ik zet mijn klas aan de slag voor de diplomering. In deze laatste les werken ze aan een eindopdracht waarin ze elkaar een blijvende herinnering meegeven. Er is koffie, er is thee. Er zijn koekjes en er is een fijne sfeer. Het schooljaar zit er op. De klas zit vol met afgestudeerde jongvolwassenen. Voor mij de perfecte timing om even naar de wc te gaan.
Ramadan
Ik zie het spiegelbeeld van Amira. Ze is druk in de weer met mascara. "Ja, ik dacht… ik ontwijk het eten en drinken maar even. Ik doe mee aan de Ramadan. Zo kan ik mijn tijd toch nog nuttig besteden." Ze glimlacht in de spiegel. We raken in gesprek. Ze vertelt me over haar toekomst. Wat zou ze graag verder willen studeren. Ze wil de stad uit. Haar familie ontvluchten. Ze vertelt me over haar verantwoordelijkheidsgevoel. De taken die ze thuis op zich neemt. Haar zieke moeder, de familieruzies. Ze vertelt me over het verschil tussen mannen en vrouwen in de Marokkaanse cultuur. Wat dit betekent voor haar als jongste dochter. Ze wil zo graag studeren, werken, een bestaan opbouwen. Maar weggaan zou betekenen dat ze haar familie verraadt, ten schande brengt. "En weet je… mijn moeder kan er ook niks aan doen. Zij is weer heel anders opgevoed. Zij brengt ook alleen maar haar cultuur over. Ik kan het haar niet kwalijk nemen. Maar ik denk stiekem wel eens… mensen moesten eens weten wat voor dagen ik heb. Hoe mijn leven er nu uit ziet. Gister nog…"
Culturele worsteling
Ze vertelt me over de verschillen tussen de culturen. "Veel Nederlanders begrijpen het niet. Mijn moeder had op een gegeven moment een psycholoog. Hij zei tegen haar dat ze haar kinderen gewoon moest laten gaan. Waarom was dat zo moeilijk? Hij had géén idee van onze cultuur." In het schrale tl-licht zie ik de tranen die over haar gezicht lopen. Dit meisje draagt niet alleen de eer maar neemt ook de hele verantwoordelijkheid van haar familie op zich. Ongelooflijk dat ze onder deze omstandigheden haar diploma heeft weten te halen. "Ik heb niet echt iemand om mee te praten. Mijn nichtje zei gister tegen me dat ik er misschien met een hulpverlener over moet praten. Maar ik durf het niet. Mijn huisarts kent ons gezin zó goed. Wat gaat er dan gebeuren?"
Keuzes
Samen kijken we naar de mogelijkheden. Ik vertel haar hoe sterk ze is. Ze heeft al zoveel gedragen, nu is het moment om voor zichzelf te kiezen. De bewustwording van die keuze is op dit moment wellicht nog belangrijker dan de keuze zelf. Ze huilt en glimlacht tegelijk. "Jammer dat ik alsnog mijn make-up bij moet werken…"
Broodje kaas
Daar, bij die toiletten, midden in de waan van de dag, had ik het fijnste gesprek van het jaar met Amira. Geen tafel tussen ons in. Geen geforceerde student-docent verhouding. En terwijl ik, met mijn bleke huid, terug loop naar het lokaal waar mijn broodjes kaas in mijn tas lonken, bedenk ik me opeens iets. Ik ben niet eens naar de wc geweest.
