De scheiding tussen alfa- en bètawetenschappen is alomtegenwoordig in de manier waarin studenten worden opgeleid, zowel op de middelbare school als in het hoger onderwijs. Logisch ook, want de te bestuderen onderwerpen verschillen in zo’n mate dat de methodologie verschillende vaardigheden vraagt. Daardoor heerst er echter een flink cultuurverschil. Welk effect heeft dit op de manier waarop academische vaardigheden die voor beide kanten onontbeerlijk zijn (zoals schrijven, presenteren en overtuigen), worden gedoceerd?
Door Jan-Hendrik Vervelde
Flexibel schakelen
Academische communicatieve vaardigheden zijn zelden een cursus op zich, ze maken doorgaans deel uit van cursussen over onderwerpen in het vakgebied. Dat betekent dat de algemene academische communicatieve vaardigheden die elke universitaire student leert, enorm verschillen afhankelijk van de opleiding. Voor alfa’s en bèta’s zijn communicatieve vaardigheden vooral methodologie, maar beide disciplines vragen om een totaal andere aanpak. In de alfawetenschappen kom je niet weg met het opsommen van feiten, maar moeten er verschillende standpunten uit secundaire literatuur worden besproken. In bètawetenschappen is er veel minder discussie nodig en draait het meer om feitelijkheden. Dit vraagt automatisch om een andere stijl van communicatie en dit is precies wat het cultuurverschil tussen alfa en bèta groter maakt. Iets wat interdisciplinaire wetenschap of toekomstig samenwerken in het bedrijfsleven dan weer niet ten goede komt.
Niet-communicatieve bètastudenten?
Bij TrainTool merken we dat vooral gamma-studies communicatieve vaardigheden heel serieus nemen. Van alle studenten die op ons platform leren hoe ze moeten interviewen, presenteren, coachen, pitchen of solliciteren, komt 64 procent vanuit de gammawetenschappen . Alfa-studies (25 procent) en vooral bètastudies (11 procent) zijn in de minderheid. Natuurlijk is het stereotype van overwegend mannelijke bètastudenten zonder sociale vaardigheden maar mét jampotglazen een grote overdrijving die we misschien vooral Amerikaanse televisie (The Big Bang Theory, anyone?) moeten aanrekenen. Net zo goed als het stereotype van alfa-studenten die minder rationeel denken, dromerig en overwegend vrouwelijk zijn. Maar juist omdat deze twee groepen studenten niet bekend staan om hun communicatieve vaardigheden, is het opvallend dat zij hier het minste (online) in getraind worden, aangezien zij aan de uiterste kanten van het spectrum zitten.
Het belang van feedback
Voor alle studenten is het belangrijk dat ze leren hoe ze hun communicatie moeten aanpassen op de communicatiestijl die hun discipline vereist. Vooral bij interdisciplinaire samenwerking, omdat je dan ineens de norm waaraan je gewend bent moet kunnen loslaten. Dezelfde flexibiliteit wordt ook verwacht van degenen die de wetenschap achter zich laten en zich in het bedrijfsleven begeven: om goed te kunnen communiceren met collega’s of klanten die wellicht uit een andere discipline komen, moet je goed kunnen schakelen tussen verschillende registers van communicatie. Uit onderzoek van Sarah North[1] blijkt alleen dat deze flexibiliteit niet iets is wat alle studenten even goed beheersen. Dus, hoe zorg je als universiteit bijvoorbeeld dat je bètastudenten een presenteerstijl ontwikkelen waarmee ze in interdisciplinair onderzoek of in hun latere carrière hoge ogen kunnen gooien?
Het komt allemaal neer op oefening en feedback. Veilig oefenen met verschillende communicatietechnieken kan bijvoorbeeld via videorollenspellen, die op de pc of smartphone worden gedaan. Leraren die deze methode inzetten, laten studenten elkaar in de app zelf feedback geven. Studenten delen hun opgenomen reacties op rollenspellen (bijvoorbeeld een presentatie of een interviewvraag) met medestudenten. Dat hoeft echter niet binnen één vak te blijven: laat bijvoorbeeld een alfa-student feedback geven op een bèta-student en andersom. Hoe heterogener de groep studenten, hoe meer ze van elkaar zullen leren.
Bij de Universiteit Utrecht bleek onderlinge feedback bij online interviewtraining een succes: studenten gaven aan veel van elkaar te leren. Lees hier de casestudy!
[1] North, Sarah, ‘Different values, different skills? A comparison of essay writing by students from arts and science backgrounds’ Studies in Higher Education 30 (2005), 517-533.
Deze column werd geschreven door Lian Blasse. Zij werkt als projectmanager bij TrainTool samen met docenten en cursuscoördinatoren op verschillende Nederlandse universiteiten om de academische communicatieve vaardigheden van studenten te ontwikkelen. In haar artikelen deelt ze inzichten die ze hieruit haalt.
© Nationale Onderwijsgids / TrainTool
