De sfeer in deze klas is vaak om te snijden. Kinderen voelen zich er niet veilig, gaan met tegenzin naar school. Er is al van alles gedaan om de sfeer te verbeteren. Gesprekken na de pauze, lessen sociale vaardigheden, belonen, straffen, persoonlijke aandacht, luisteren, maar ook aan een flinke preek zo hier en daar valt niet te ontkomen. Het probleem is duidelijk, de kinderen weten precies wat er van hen verwacht werd, kunnen dat ook prima verwoorden, maar toch, in de praktijk, achter de ruggen van de leerkrachten om … Ongrijpbaar! Hoe dan toch deze negatieve spiraal te doorbreken?

'Hoe zou het zijn, om op een meer speelse manier aan de slag te gaan met de problemen in deze groep?', opperde één van de leerkrachten. Goed idee, maar wel spannend. Het is behoorlijk  lastig om vrije, creatieve lessen aan moeilijke groepen te geven. Hoe meer onrust, hoe groter de kans op conflicten of andere lastige, pesterige, respectloze, ongemakkelijke situaties. En dat wil je het liefst voorkomen! De klas moet in de hand gehouden worden. Hoe meer structuur, hoe meer rust! De angst voor het verlies van de grip op zo'n klas is groot. Wie kent als leerkracht niet de droom van kinderen die op de tafels dansen en propjes schieten, punaises op je stoel leggen, uitdagen, schreeuwen, vechten, en vooral NIET LUISTEREN... Tja, in zo'n situatie wil niemand belanden.

Maar wat nu, als DAT je uitgangspunt is: Chaos mag bestaan!
Maar hoe?! Natuurlijk niet in de vorm van conflict en gevecht en onveiligheid. Bijvoorbeeld wèl in de vorm van een film, met als beginshot..., juist ja, je nachtmerrie: alle kinderen op tafel, schreeuwen, gillen, gooien, met dit grote verschil:

Het gebeurt allemaal onder het oog van een camera.

Als kinderen weten dat het opgenomen wordt, is het onmiddellijk spel, doen alsof, en weten ze hoe ver ze kunnen gaan. Dat wat nooit mag, altijd onderdrukt, bepreekt en veroordeeld wordt, komt er uit, maar op een veilige manier, je zet het in scène, misschien zelfs in slowmotion. Je telt af, net als een echte cameraman, klapt met een klapbord wanneer de scène begint, de camera loopt, totdat het stopsein gegeven wordt. Het is het mooist als je na afloop als regisseur zegt: 'Oei, hier en daar is het nog net iets te braaf. Kun jij nog iets harder gillen? Kunnen we niet nog wat extra vliegtuigjes gooien? Wie wil de wanhopige juf / meester zijn, die met de handen in het haar zit?' En zie daar, het probleem is op een speelse manier in beeld gebracht, je praat over de ervaringen, waarna je allerlei manieren kunt verzinnen om dit 'verhaal' een andere wending te geven. 'Zullen we eens de griezelversie spelen, of het tegenovergestelde, of zullen we eens van rol wisselen. Wat zal er gebeuren als … Wie wil er nu graag … zijn'?

Jij als leerkracht kunt de film zo sturen en regisseren dat kinderen eens iets nieuws proberen, iets anders, om zo van binnenuit te komen tot verandering. Niet onder het mom van oefenen, omdat er iets niet goed gaat, maar omdat er, in al zijn eenvoud, een film gemaakt moet worden.

Een positieve insteek, met een positieve sfeer als gevolg. En dat was precies de bedoeling!

Het vraagt creativiteit en improvisatievermogen, maar is dat niet wat je altijd als leerkracht al nodig hebt? Kiezen voor drama en spel geeft ruimte aan creatief denken, inleven, reageren, afstemmen, luisteren, onderzoeken, uitproberen, expressie, verbeelden, plezier, samenwerking, verbinden van denken met voelen met doen. Belangrijke vaardigheden die op deze manier veel effectiever getraind worden, dan met welke training dan ook.

Het werken met deze groep, het maken van deze film, het was niet gemakkelijk. En ik zeg ook niet dat het nu klaar is, alles koek en ei. Nee, dat zou irreëel zijn. Maar het was wel een stap in de ontspannen richting. Ik heb gezweet, geploeterd, gedacht, geworsteld, geconfronteerd, uitgedaagd, maar ook gezwegen, gespeeld, gelachen en genoten. Vooral van de gezichten van de kinderen toen ze de film terug zagen. 'Mogen we hem nog één keer zien?'

© Nationale Onderwijsgids / Jolanda Mulder