Dagelijks worden we geconfronteerd met verandering. Het einde en het begin van een schooljaar, de wisseling van een groep, een verhuizing, de aanschaf van nieuwe gordijnen, het verlies van een dierbare. Het is verweven in grote en kleine gebeurtenissen.
Als mijn zoon in de ochtend zijn boterham wil besmeren met zijn favoriete beleg en dat blijkt er niet te zijn. Als ik -op weg naar mijn werk- ontdek dat ik mijn vertrouwde route niet kan rijden door wegwerkzaamheden. Zo kan ik nog even doorgaan, maar mijn punt zal duidelijk zijn, veranderingen gaan hand in hand met ons bestaan. Met afsluiten en ontdekken.

Omgaan met veranderingen

Wat mij echter telkens fascineert, is de grote moeite die we lijken te hebben met dit gegeven. Omgaan met veranderingen vergt nogal iets van ons. Misschien heeft dat wel te maken met de verwachtingen die we, bewust of onbewust, koesteren.
We zijn gewoontediertjes, houden van duidelijkheid en voorspelbaarheid. Wanneer we worden geconfronteerd met onverwachte zaken -die wellicht haaks staan op onze wensen en verwachtingen of hetgeen wij als vanzelfsprekend zien- worden we vooral met onszelf en onze persoonlijke mate van buigbaarheid geconfronteerd. Sommigen accepteren dit, anderen voelen een ongekende weerstand. Door (en voor) de grote onbekendheid. En uiteraard kan dit worden genuanceerd.

Kinderen omarmen

Denkend aan de wereld van het onderwijs, vind ik dat toch een opmerkelijk item. In mijn ogen zijn kinderen namelijk ontzettend flexibel. Natuurlijk is het van belang om hen duidelijkheid en structuur te bieden. Maar ze tonen een natuurlijk talent om te genieten van hetgeen hen omringd. Als iets niet kan doorgaan, door onvoorziene omstandigheden, nemen ze genoegen met de mededelingen en, eventueel, een korte uitleg wat de reden van de verandering is. Vol enthousiasme, nieuwsgierigheid en honger naar het leren en ontdekken van nieuwe dingen, omarmen ze de situatie zoals deze ontstaat.

Ik kan me geen enkele klas herinneren die weerstand uitte wanneer er aanpassingen aan een dag-/weekprogramma werden gedaan. Dan te bedenken dat ik zowel op regulier als speciaal onderwijs heb gewerkt.
En dan vraag ik me dikwijls af wanneer zijn wij, wij grote mensen, gestopt met het omarmen van verandering. Zijn we er bang voor geworden? Willen we koste wat kost vasthouden aan het oude vertrouwde? Zijn we vergeten hoe het voelt om verrast te worden, verwonderd door vernieuwing?

Onvoorspelbare ontdekkingstocht

Ik probeer het leven als een onvoorspelbare ontdekkingstocht te ervaren. Ik heb mijn leerlingen en mijn eigen kinderen altijd voorgehouden te genieten van alles om hen heen. Te ondergaan wat op je pad komt en wat dat met je doet. Zonder oordeel, zonder angst, zonder twijfel.
Probeer het leven als een zee te zien, dein mee op de golven, laat je meevoeren met de richting van het water, laat je brengen waar het je brengt, vaar niet tegen de stroom in, dank de onstuimigheid van de storm, omarm dan weer de kalmte van het water en erken de waanzinnige kracht van alles dat niet te bevatten is. De oneindige schoonheid van ons bestaan. Het is een mysterie, te mooi om volledig uit te leggen. Dus onderga en geniet.

Precies dat wens ik eenieder voor het nieuwe jaar en de jaren die volgen. Kijk naar je leerling, je kind, je medemens. Kijk, verwonder en omarm.

Door: Nationale Onderwijsgids / Judith Knapp-Brouns