Daarom zullen we je proberen uit te leggen hoe je geheugen werkt en hoe je het optimaal kunt gebruiken bij je schoolwerk. Dit scheelt je uiteindelijk een hoop tijd en moeite bij het leren en levert betere resultaten op!

Hoe zit je geheugen in elkaar?
Om te weten te komen hoe je je geheugen slim kunt gebruiken bij het leren is het handig om te weten hoe je geheugen in elkaar zit. Het geheugen kun je in drie delen zien. Je zintuiglijk geheugen registreert de informatie die je via je zintuigen bereikt, dus alles wat je ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. In dit deel van je geheugen kan maar weinig informatie tegelijk worden opgeslagen en het blijft ook maar superkort hangen (hooguit een paar seconden). Nadat de informatie langs je zintuiglijk geheugen is gekomen, kan het aankomen in je werkgeheugen (ook wel ‘kortetermijngeheugen’ genoemd). Alleen informatie die je de moeite waard vindt, komt hier terecht. Niet alles wat je ziet, ruikt, hoort enzovoort wil en hoef je namelijk te onthouden! In je werkgeheugen wordt de informatie bewerkt voordat het voor altijd wordt opgeslagen. Ook in dit geheugen kun je maar beperkte informatie opslaan voor korte tijd, maar dit is al wel iets meer en langer dan in je zintuiglijk geheugen.

De informatie die echt de moeite waard blijkt en die je op een of andere manier verwerkt, wordt opgeslagen in je langetermijngeheugen. In dit deel van je geheugen wordt informatie bijna eindeloos bewaard. Het raakt dus nooit vol en de informatie wordt ook niet uitgewist. Wel kan de informatie moeilijker bereikbaar worden. Denk bijvoorbeeld aan bepaalde woorden uit een taal die je niet dagelijks gebruikt: het lijkt dan wel alsof je ze vergeten bent, maar als iemand het woord gebruikt, zul je het je waarschijnlijk wel weer herinneren.

Informatie opslaan en terugvinden
Informatie goed opslaan in je geheugen en het vervolgens ook nog terug kunnen vinden als je het nodig hebt, gaat niet vanzelf! In onze hersenen bevinden zich miljoenen ‘hokjes’, waarin steeds één informatie-‘brokje’ opgeslagen kan worden. Bij je hersenen is het natuurlijk handig om dingen die veel met elkaar te maken hebben bij elkaar in de buurt op te bergen, want dan kun je die zaken samen terughalen. Hoe vaker je een bepaalde route naar een informatie-brokje aflegt, hoe makkelijker het volgen van die route wordt. Zo wordt het een automatisme.

Als het goed is, kun je zo bepaalde informatie weer uit zijn ‘hokje’ oproepen, zodra je het een keer nodig hebt (bijvoorbeeld tijdens een toets op school). Maar dit wordt al moeilijker als er een hele tijd tussen het opslaan en het weer gebruiken van informatie zit. Het is dan een ‘hokje’ geworden waar je al lang niet meer geweest bent en wat je dus moeilijk of zelfs helemaal niet zal kunnen terugvinden. Op deze manier is de informatie er dus wel, maar kun je het toch niet meer gebruiken.

Herhalen
Gelukkig is er een manier om dit kwijt raken van informatie te voorkomen. Namelijk het vaak terughalen van de informatie naar je werkgeheugen. Op die manier zal het weggetje via de zenuwbanen vaak afgelegd worden en zul je de ‘weg’ niet vergeten of kwijtraken. Het is dus belangrijk om, als je iets goed wilt onthouden en gebruiken, het weggetje naar het hokje regelmatig af te leggen: herhalen dus!

Ik weet het niet meer!
Soms heb je iets geleerd, bijvoorbeeld voor een toets, maar lijkt het wel of je het daarna weer bent vergeten! Of het lukt je überhaupt niet om de leerstof in je hoofd te stampen. Hoe kan dat toch?

Soms heb je iets wel zitten leren, maar heb je het onlogisch opgeborgen in je geheugen, waardoor je het niet meer (makkelijk) kunt terugvinden als je het nodig hebt. Ook leer je informatie soms alleen maar in een vaste volgorde. Dan kun je het alleen nog maar terugvinden als je bijvoorbeeld het begrip ervoor ook weet. Dat schiet niet op als het op de toets dan in een andere volgorde gevraagd wordt! Het feit dat de sfeer op het moment van leren niet echt prettig was of dat je je niet lekker of gespannen voelde, verstoort ook het opslaan van informatie in je geheugen.

Wat verder kan gebeuren, is dat je informatie wel hebt geleerd, maar er daarna niks meer mee hebt gedaan. Het zit dan wel in je langetermijngeheugen, maar je kunt het niet meer terugvinden.

Tenslotte kan onvoldoende herhalen nog een spelbreker zijn. Je hebt de informatie dan wel geleerd, maar onvoldoende herhaald waardoor het dan wel even in je kortetermijngeheugen heeft gezeten, maar nog niet in je langetermijngeheugen terechtgekomen is.

Hoe kun je het beste leren?
Naast veel herhalen, zijn er nog meer manieren om je te helpen om leerstof goed op te slaan en terug te kunnen vinden in je geheugen.

Leer om te beginnen altijd in kleine stukjes tegelijk. Als je teveel in één keer wilt leren, gaat het opslaan in je langetermijngeheugen veel slechter. Je kunt dus beter vier keer een klein rijtje begrippen leren dan de gehele lijst ineens.

Zorg ervoor dat je de leerstof echt goed begrijpt voor je het moet leren, dan lukt het opslaan in je geheugen namelijk veel beter en makkelijker. 

Het vormen van beelden bij dingen die je moet onthouden, is een goede steun voor je geheugen. Dus moet je woordjes in een vreemde taal leren, zie dan het beeld voor je van dat woord.

Gebruik ook meerdere delen van je hersenen en verschillende zintuigen door elkaar heen.  Lees de leerstof bijvoorbeeld hardop, schrijf het op en zie het voor je. Hoe meer vormen je gebruikt, des te beter je de informatie op kan slaan en terug kan vinden.

Concentreer je op één ding tegelijk; het leren. Zorg dat alle andere afleiding zoveel mogelijk weg is. Actief leren is daarbij een aanrader (ermee bezig zijn, niet alleen ernaar staren), dan houd je je hoofd er pas echt goed bij. Denk aan een samenvatting maken of overhoorvragen verzinnen.

Moet je veel leerstof tegelijk leren, herhaal dan veel en wissel de volgorde af.

Besef daarnaast dat één keer leren nooit voldoende is; de informatie komt dan misschien wel in je kortetermijngeheugen terecht, maar niet (volledig) in je langetermijngeheugen. Je kunt tenslotte ezelsbruggetjes verzinnen voor leerstof die je echt niet kan onthouden.

Een slimme aanpak
Als je aan het leren bent voor school, wil je de leerstof natuurlijk in een zo kort mogelijke tijd zo goed mogelijk opslaan in je geheugen. Anders is het zonde van je tijd en vallen de resultaten tegen. Als je weet hoe je geheugen werkt, kun je hier rekening mee houden. Je kunt dan namelijk een slimme aanpak kiezen om zo snel en goed mogelijk te leren. Door rekening te houden met de hier besproken tips, maak je het jezelf zo makkelijk mogelijk!

© Nationale Onderwijsgids