Volgens Youngworks zijn grofweg twee soorten oorzaken te onderscheiden in de antwoorden van de leerlingen: oorzaken die bij de leerlingen zelf liggen en oorzaken die bij de school liggen. Zo kunnen leerlingen ongemotiveerd zijn omdat ze geen zin hebben, of er sprake is van problemen thuis, maar maken leerlingen soms ook een weloverwogen keuze om weg te blijven, bijvoorbeeld om nog extra te leren voor een toets. Oorzaken die volgens de leerlingen bij de school liggen zijn onder andere saaie lessen en ongemotiveerde docenten.
Aansluiten bij leerlingen en hun leefwereld
De oplossing voor schoolverzuim bestaat wat de leerlingen betreft voornamelijk uit het beter luisteren naar en het beter aansluiten bij de leerwereld van de leerling. Kortom, naar school gaan moet weer leuker en aantrekkelijker worden. Naast oplossingen als afwisselender lesdagen en meer korte pauzemomenten gedurende de dag, wordt aangegeven dat de rol van docenten toch wel erg belangrijk is. Zo stelt een leerling: “Veel leraren komen zo onpersoonlijk over. Alsof ze niets met hun leerlingen te maken willen hebben”.
Uiteindelijk willen leerlingen vooral gehoord worden, zo blijkt. Zo geeft bijna iedere leerlingen aan dat scholen vaker in gesprek zouden moeten gaan met hun leerlingen. Leerlingen kunnen zo betrokken worden bij de problemen die ze veroorzaken, waardoor soms interessante oplossingen voorgesteld worden. Zo wordt geopperd dat door meer bankjes op het schoolplein te plaatsen, leerlingen hun heil niet ergens anders hoeven te zoeken, en de verleiding niet meer terug te komen kleiner is.
In gesprek met de schooldirecteur
De eindpresentatie van het onderzoek werd ook bijgewoond door schooldirecteuren. Sterker nog, zij mochten niet naar binnen zonder een of meer van hun leerlingen. Samen werd in overleg bepaald welke oplossingen op hun school kunnen worden ingevoerd.
Het gesprek tussen directeuren en leerlingen van de verschillende Amsterdamse scholen lijkt een positief effect te hebben: veel directeuren geven aan dat zij momenten zullen inplannen om met leerlingen in gesprek te gaan.
Een goede relatie de sleutel?
Onderzoek bevestigt ook dat een goede relatie tussen school/docent en leerling een grote invloed heeft op schoolverzuim. Wanneer leerlingen zich verbonden voelen met hun leraar en hun school, zijn ze meer bereid zich in te zetten en kunnen zij ook beter worden aangesproken op hun gedrag. Een persoonlijke band tussen leerlingen en de school kan zo een belangrijke risicofactor van schoolverzuim wegnemen. Hier lijkt dan ook een kans te liggen in het bestrijden van schoolverzuim, juist ook omdat leerlingen zelf aangeven hier behoefte aan te hebben en hier dus voor open staan.
© Nationale Onderwijs / Marieke van der Korput
Bronnen:
Huub Nelis, Duizend leerlingen geven advies over schoolverzuim, Youngworks, 2014.
Protocol schoolverzuim: een praktische handleiding, Nederlands Jeugd Instituut, 2007.
