Wiskundedocent Siep de Haan schreef een tijdje geleden in een landelijk dagblad, dat wanneer alle mensen in onze maatschappij een gelijkwaardige plek zouden innemen, de emancipatie gelukt zou zijn. Een bewonderenswaardig sluitstuk van zijn artikel, waarin hij verder ageert tegen de alleenheerschappij die ontstaan is met betrekking tot vrouwen en emancipatie. Dat vrouwen het tegenwoordig hartstikke goed doen in de maatschappij, daar zal iedereen hem gelijk in moeten geven. De vrouwen van deze tijd zijn mondig, zelfstandig en onafhankelijk genoeg om hun mannetje te kunnen staan.
Door Pascal Cuijpers
Tevens schrijft de Haan in zijn stuk over de achterstand die jongens inmiddels hebben opgelopen in het onderwijs. Mede door de emancipatiegolf, de afnemende interesse van jongemannen om voor een baan in het onderwijs te kiezen en de aanpak van vrouwelijke docenten, zijn de rolpatronen onevenredig verdeeld. Meiden zijn doorgaans immers sociaal-emotioneler ingesteld, daar waar jongens vaak praktisch en analytischer van aard zijn. Ook het competitieve aspect komt niet geheel overeen bij beide seksen. Om deze ongelijkheden op te heffen pleit de Haan voor een rigoureuze aanpak: splits de klassen op in speciale jongens- en meidenklassen.
Dit voorstel is behoorlijk controversieel te noemen en staat tevens haaks op de eerdere euforie rondom de geslaagde emancipatie van de vrouwen. Naast het feit dat hiermee een enorme terugval in de tijd zou plaatsvinden, waarbij jongens en meisjes strikt gescheiden onderwijs ondergingen en men niet onder de indruk was van bepaalde rollenpatronen, werkt scheiding van klassen op basis van geslacht alle vooroordelen van stigmatiserende man/vrouw-eigenschappen in de hand.
Dat (onderwijs)vernieuwingen niet altijd synoniem staan aan vooruitgang is inmiddels een zekerheid die men heeft wanneer mogelijke veranderingen hun intrede doen. Voorbeelden van ondoordachte onderwijsvisies zijn er genoeg, zoals onder andere de eerdere mislukkingen rondom de Tweede Fase en het studiehuis en de huidige discussies en (opstart)problemen omtrent het Passend Onderwijs en Onderwijs2032.
Wanneer we het voorstel van aparte jongens- en meisjesklassen echter in een breder perspectief plaatsen, zien we dat zo’n ‘onderwijs-Renaissance’ niet geheel op zichzelf staat. Een terugworp in de tijd zien we bijvoorbeeld ook reeds in menig sportzaal, waar inmiddels gescheiden fitness-ruimtes voor vrouwen worden aangelegd en waar mannen door middel van ‘ladies zone-borden’ worden geweerd. Daarnaast ging het eerder in diverse media al over de toenemende ‘verpreutsing’ van de mens, waarbij jongens na het sporten soms helemaal niet meer douchen. Of, wanneer ze dat wel nog doen, ze liever gekleed gaan in een Björn Borg-tenue dan in Adams-kostuum.
Naast deze, al dan niet bewuste, lijfelijke hang naar eerdere tijden, zien we ook trends, rages en technologieën terug die ooit werden ingehaald door de tand des tijds. De hang naar het verleden is voor velen een onuitwisbaar genot, waarbij het gevoelsmengsel van nostalgie en vertrouwdheid zorgen voor een herbeleving van mooie momenten. Ook de commercie begrijpt dit en speelt in op de vraag naar onder andere platenspelers en bijbehorende vinylplaten, fotocamera’s mét rolletje en retrogames waarbij een geblokte en van weinig pixels voorziene Pacman of Super Mario voorrang krijgt op de realistische gamehelden van tegenwoordig. Maar ook in de huidige digitale snufjes treffen we elementen aan die flirten met eerdere tijden, zoals de diverse vintage fotofilters die gebruikt kunnen worden om je digitale selfie een classic touch te geven.
Dat mensen een intrinsieke drang hebben om te vernieuwen en te verbeteren is niets nieuws. Of dit altijd ten goede komt van ons functioneren in de toekomst blijft vaak in het ongewisse. Terugvallen op oude gewoontes en belevingen is echter van alle tijden en moet daarentegen niet als falen worden gezien. Het is een natuurlijke golfbeweging die men soms moet durven erkennen. De Renaissance is niet voor niets zo’n bepalende periode geweest in onze bestaansgeschiedenis. Al zal de ‘wedergeboorte’ van bijvoorbeeld aparte jongens- en meisjesklassen hierbij niet alleen roostertechnisch en financieel vrijwel onhaalbaar zijn, maar ook de succesvol ingezette emancipatiegolf geen dienst bewijzen. Een tegenbeweging van formaat zal in deze kwestie dan ook het onoverkomelijke gevolg zijn, als enige stabiele overblijfsel van alle tijden.