Deze reactie geeft aan dat men het beeld heeft dat alleen hoge opleidingen ertoe doen. Ik vertel ze dat het hebben van een passie en leren onder relaxte omstandigheden vaak veel belangrijker is dan alleen maar het geforceerd nastreven van zo hoog mogelijke leerprestaties. Zeker met het huidige aantal opleidingen op elk niveau van tegenwoordig, waarbij de doorstroommogelijkheden en kansen legio zijn.  

Olifantenpaadje

Tijdens zo’n discussie maak ik soms de vergelijking tussen de gewenste leerroute van een leerling en een zogenaamd ‘olifantenpaadje’. Dit zijn paadjes die onbedoeld ontstaan doordat mensen de te volgen loop- of fietsroute afsnijden om op deze manier zo snel mogelijk bij hun einddoel te komen. Een toepasselijke metafoor in het kader van zo snel mogelijk en zonder een onnodige omweg een hoge opleiding proberen te bereiken. 

Het is namelijk soms een zorgwekkende zaak dat gemotiveerde leerlingen vaak streven naar een zo hoog mogelijk startbewijs op de middelbare school. Wanneer het even kan, wordt er gekozen voor de kortste route om bijvoorbeeld met veel stress, druk en onzekerheden via het vwo naar de universiteit te kunnen in plaats van eerst havo af te ronden en daarna via een HBO-opleiding eventueel nog door te stromen naar een universitaire opleiding.

Winnaarsaspect

Naast het veelal kiezen en nastreven van zo’n onderwijskundig ‘olifantenpaadje’, wordt hierbij ook ingezet op het zogenaamde ‘winnaarsaspect’. De leerling die bijvoorbeeld met moeite een vwo-advies krijgt en ervoor kiest om deze weg in te slaan, kan onderweg naar het vwo-diploma veel druk voelen om deze leerroute via de kortst mogelijke route te móeten halen. Wanneer er tussentijds onverwachts moet worden gedoubleerd of de vwo-route moet worden voortgezet via het havo, ziet men dit soms als een verlies. Hierbij kan de link worden gelegd met het bedrijven van topsport: wanneer je aan de top staat (in dit geval vwo), kun je alleen nog maar afdalen (doubleren of kiezen voor havo), iets wat gezien kan worden als een ‘nederlaag’ en de motivatie vervolgens onderuit kan halen.

Doelen bereiken 

Ondertussen leg ik de leerlingen uit dat ik havo destijds niet haalde door mijn problemen bij alle vakken waar met cijfers gewerkt werd. Een HBO-opleiding kon ik dus enkel nog via een MBO-route bereiken. Daarbij had ik telkens een doel voor ogen waarbij ik alle zogenaamde ‘olifantenpaadjes’ moest negeren. Mijn leerweg kende geen afsnijdingen. Deze omweg duurde uiteindelijk drie jaar langer. Het doel was echter bereikt: ik studeerde af en werd docent.

En om de vraag van mijn leerlingen te beantwoorden: ja, dat kan dus ook met een mavo-diploma!