Het is een hele legitieme wens om het professionaliseringsbeleid aantrekkelijker te maken. Veel scholen kennen een onderbesteding van het professionaliseringsbudget, terwijl er wel gezegd wordt dat de cultuur professioneler moet. Veel scholen moeten ook constateren dat hun onderwijsvisie nog onvoldoende in praktijk gebracht wordt, bijvoorbeeld omdat leraren zich nog niet toegerust hebben om die onderwijsvisie te realiseren. Kennelijk is het professionaliseringsbeleid nog niet aansprekend genoeg voor het onderwijspersoneel. In samenhang wil ik hier vier type interventies voorstellen om beleid en de daaruit voortkomende professionaliseringsactiviteiten aantrekkelijker te maken.  

Durf dan bijvoorbeeld het rode potlood te hanteren door - vaak plichtmatige - activiteiten te schrappen, zoals verplichte studiedagen die meestal onvoldoende aansluiten bij de behoefte en/of de leerstijl van de deelnemers of activiteiten waarvan vooraf de urgentie niet duidelijk is bij de deelnemers. Overigens kunnen met andere methodieken dan een rooster met workshops collectieve bijeenkomsten wel productief gemaakt worden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de zogenaamde open space methode, waarbij je al het personeel uitnodigt om een gezamenlijk vraagstuk te bespreken. Daarbij kun je ook andere belanghebbenden betrekken, zoals ouders, partners van aanleverend of afnemend onderwijs, speciaal onderwijs of de lerarenopleiding.  

Durf de stap te maken naar het afzwakken van een programma met alleen traditionele programmaonderdelen, zoals standaardtrainingen. Onderzoek naar de transfer van leren maakt duidelijk dat het grootste probleem van een training de training is. Nadien moet de transfer gemaakt worden naar de praktijk. Nieuwe vaardigheden moeten in de werkomgeving worden ingepast. Dat vraagt om afstemming met collega’s, leidinggevenden, roostermakers. Door het schrappen van programma’s maak je tijd en geld vrij voor activiteiten die meer waarde kunnen toevoegen dan trainingen. Er zijn verschillende vormen waarvoor dan al vaak gekozen wordt. Bijvoorbeeld collegiale toetsing en intervisie. Daarmee wordt ruimte gemaakt om gezamenlijk de aanpak van onderwijsvraagstukken te bespreken, afspraken te maken en waar nodig in te zoomen op persoonlijke problemen. Lesson study, een cyclische aanpak om lessen en lesgeven te verbeteren. Of collectief praktijkonderzoek waarin onderwijsvraagstukken na een gezamenlijk verkenning met een passende onderzoeksmethode verder worden uitgediept. 

Durf onderdelen ook te versterken, bijvoorbeeld door met andere partijen samen te werken in de academie, denk aan po en vo, regulier en speciaal onderwijs, en de onderwijspraktijk en de lerarenopleiding. Vaak kan de leerinfrastructuur verbeterd worden, door bijvoorbeeld gebruik te maken van digitale leeromgeving, waarbij je verder kunt denken dan de kennisclips met links naar video’s of traditionele kennisbronnen. Denk ook aan systemen waarmee je rondom vraagstukken samen kennis kunt “veredelen” of andere vormen van ‘social learning’, zoals een digitaal ontmoetingspunt waarmee je het informeel leren kunt versterken.  

Durf ook nieuwe werkwijzen te creëren. Ga bijvoorbeeld de ontwikkelingsbehoeften niet ophalen, maar verleid mensen om met hun eigen vragen te komen en daarmee op eigen wijze aan de slag te gaan. Vermijd verder clichés en het na-apen van andere academies, maar denk zelf na wat er nodig is en ga dan ontwerpen. Dat kan op een traditionele en talige manier, maar om nieuwe wegen te vinden kun je daarvoor ook beeldend kunstenaars vragen. Dans bijvoorbeeld eens met de onzekerheden in je onderwijs. Het lectoraat muzische professionalisering van de HKU werkt aan de ontwikkeling van muzische professionalisering.

 

De moed om in het professionaliseringsbeleid keuzes te maken, om met huisacademie de gebaande paden te verlaten en om niet te denken vanuit activiteiten maar vanuit impact kan ervoor zorgen dat je met professionalisering meer waarde toevoegt.