Onderwijs in mondelinge taalvaardigheid staat niet bovenaan de prioriteitenlijst van Nederlandse basisscholen, zo blijkt uit Peil.Mondelinge taalvaardigheid einde basisonderwijs. Dit peilingsonderzoek, dat in 2016/2017 onder regie van de Inspectie van het Onderwijs is uitgevoerd, geeft zicht op de vaardigheid van basisschoolleerlingen einde groep 8 op het gebied van luisteren, spreken en gesprekken en het onderwijsleerproces voor mondelinge taalvaardigheid. Dit meldt de Inspectie van het Onderwijs.
Ruim 40 procent van de scholen in dit peilingsonderzoek heeft geen doelen op het gebied van mondelinge taalvaardigheid geformuleerd in het school- of taalbeleidsplan. Als er wel doelen zijn beschreven, dan zijn deze over het algemeen gebaseerd op de kerndoelen of de taalmethode. Slechts 20 procent noemt de referentieniveaus van de commissie Meijerink voor luisteren, spreken en gesprekken als basis voor de doelen. Dit lijkt mede voort te komen uit de onbekendheid van de referentieniveaus in algemene zin. Nascholing op het gebied van mondelinge taalvaardigheid (in de afgelopen drie jaar) komt volgens schoolleiders weinig voor. Ook reserveert het merendeel van de scholen meer tijd voor spelling, begrijpend lezen en woordenschat dan voor mondelinge taalvaardigheid.
Het is voor scholen vaak niet helder wat leerlingen op verschillende momenten in hun schoolloopbaan moeten kunnen op het gebied van mondelinge taalvaardigheid en hoe je de vaardigheden goed kunt beoordelen. Hierdoor leidt het onderwijs in veel gevallen niet tot de nagestreefde niveaus.
De ambitie van de commissie Meijerink dat 85 procent van de leerlingen aan het einde van het basisonderwijs het fundamentele niveau (1F) voor luisteren, spreken en gesprekken beheerst, wordt ruimschoots gehaald. Respectievelijk 95, 92 en 87 procent van de leerlingen einde basisonderwijs beheerst dit niveau. Dat geldt echter niet voor het streefniveau (2F) waar de beheersing voor zowel luisteren, spreken als gesprekken (ruim) onder de 65 procent ligt.
Als we de resultaten voor luisteren uit dit peilingsonderzoek vergelijken met de resultaten van een eerdere peiling, dan zien we dat leerlingen in 2007 beter presteerden dan in 2017. De spreekvaardigheid van de leerlingen in groep 8 van het basisonderwijs is niet noemenswaardig verbeterd of verslechterd.
Goede spreek-, luister-, en gespreksvaardigheden stellen je in staat om effectief te communiceren. Bovendien vormen deze mondelinge vaardigheden de basis voor schriftelijke taalvaardigheden. Het leren ervan is dan ook van essentieel belang.
Door: Nationale Onderwijsgids
