De term ‘hoogbegaafdheid’ wekt de suggestie dat het hier gaat om een persoon die heel erg slim is, maar de realiteit is een stukje gecompliceerder dan dat. Er bestaat zelfs (nog) geen eenduidige definitie van hoogbegaafdheid, ook al is ongeveer 2 procent van de bevolking hoogbegaafd (1 op de 50 mensen). Het Landelijk Informatiecentrum Hoogbegaafdheid (LICH) gaat uit van het ‘triadisch interdepentiemodel’, wat simpel gezegd inhoudt dat iemand hoogbegaafd is als hij of zij beschikt over drie kenmerken:

• Hoge intelligentie (een IQ van 130 of hoger)
• Hoge mate van creativiteit (eigen oplossingen voor problemen, filosofisch denken)
• Hoge mate van motivatie (taakgericht, doorzettingsvermogen bij intrinsieke motivatie)

Het LICH benadrukt hierbij wel dat deze kenmerken niet altijd alle drie tot uiting komen. Zo komt het bijvoorbeeld regelmatig voor dat hoogbegaafde kinderen gedemotiveerd raken door factoren in hun omgeving.

Omgevingsfactoren: thuis en school

Deze omgevingsfactoren zijn erg belangrijk in de ontwikkeling van een hoogbegaafd kind. Zo is het belangrijk dat ouders een stimulerende omgeving creëren voor een hoogbegaafd kind, mét een duidelijke structuur en een open mindset. Ook de school is een belangrijke factor in het leven van een hoogbegaafde leerling. De school kan zowel een positieve als negatieve invloed hebben, afhankelijk van hoe er met het kind wordt omgegaan. Als het tempo in de klas te laag ligt voor een hoogbegaafd kind, en er niet genoeg stimulans is, kan het kind gedemotiveerd raken en daardoor gaan onderpresteren. Het LICH benadrukt het belang van genoeg kennis onder onderwijspersoneel om hoogbegaafde leerlingen goed te kunnen begeleiden, en pleit daarom voor het volgen van cursussen over dit onderwerp. Het LICH geeft hierin ook advies en organiseert studiedagen op maat voor scholen over hoogbegaafdheid. Lees daar hier meer over.

Voordeel of handicap?

Hoewel het woord ‘hoogbegaafdheid’ in eerste instantie positieve connotaties oproept, hebben hoogbegaafde kinderen het niet altijd makkelijk. In een interview met ouders die hun kinderen al voor de coronacrisis thuisonderwijs gaven spraken we eerder dit jaar Jouke Boerma, wiens oudste zonen uitzonderlijk hoogbegaafd zijn. Omdat zij op school overprikkeld raakten leerden ze weinig, en ze kregen vrijstelling op psychische gronden, waarna Boerma hen thuis les gaf. Hoogbegaafde kinderen ervaren vaker problemen op school, en dat is ook waarom onderwijsjurist Fleur Terpstra vorig jaar een rechtszaak aanspande om ervoor te zorgen dat hoogbegaafdheid als handicap wordt gezien. Volgens Terpstra krijgen hoogbegaafde kinderen nu vaak geen passend onderwijs, en worden aanpassingen nog te vaak als iets extra’s gezien. Het College voor de Rechten van de Mens zal beoordelen of hoogbegaafdheid als handicap gezien kan worden.

Meer weten over hoogbegaafdheid? Lees hier verder op de website van het LICH.

Door: Nationale Onderwijsgids
Bronnen: Landelijk Informatiecentrum Hoogbegaafdheid, Week van de Hoogbegaafdheid, Algemeen Dagblad