Forum voor Democratie wil na de zomer op verschillende plekken in het land ten minste drie tot vijf particuliere basisscholen openen. In het Gelderse Kesteren komt een nieuwe orthodox-christelijke school. Er zijn landelijk genoeg plannen om nieuwe scholen uit de grond te stampen, maar mag dat zomaar? Mag iedereen die dat wil een school oprichten?
Iedereen in Nederland is vrij om een school op te richten. De richting van de school mag ook geheel zelf bepaald worden, zowel voor openbare als bijzondere scholen. De wet Meer Ruimte voor Nieuwe Scholen biedt hen de mogelijkheid op bekostiging door de overheid. Dan moeten zij wel aantoonbaar voldoende interesse van ouders en leerlingen hebben. Om recht te hebben op geld van de overheid, wordt ook beoordeeld of de nieuwe school voldoende kwaliteit kan bieden en worden eisen aan bestuurders en intern toezichthouders gesteld.
Particuliere scholen
Burgers kunnen particuliere (bijzondere) scholen oprichten en naar eigen visie inrichten. Dit valt onder de Vrijheid van onderwijs. Als het gaat om een school in het basisonderwijs of voortgezet onderwijs, voor leerlingen die leerplichtig of kwalificatieplichtig zijn, moeten de burgemeester en wethouders van de gemeente waar de school staat, de school erkennen. Dat kan door de oprichting binnen 4 weken na de feitelijke start door te geven aan de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO).
Particuliere scholen krijgen geen geld van de overheid, daarom heten ze ook wel Staatsvrije scholen. Ouders of anderen (bijvoorbeeld bedrijven) betalen de kosten. De schoolkosten zijn daardoor hoger dan op openbare of bijzondere scholen.
D66 trok eind vorig jaar aan de bel wegens het stijgende aantal scholen dat door ouders wordt opgezet. In 2015 waren er in Nederland 80 staatsvrije scholen en in 2020 waren dat er al 108. Omdat de scholen zich minder aan de wettelijke regels hoeven te houden, hebben ze veel speelruimte om hun eigen lesmethoden te ontwikkelen.
Samen opgroeien
Paul van Meenen van D66 maakt zich zorgen over de opkomst van deze scholen. “Dat ouders bepalen zich af te wenden van de samenleving moeten ze zelf weten, maar ik vind dat kinderen samen moeten opgroeien. Ik vind dit echt een enge ontwikkeling.” Van Meenen is voormalig wiskundeleraar op het ROC in Leiden en vreest voor de ontwikkeling van kinderen op dergelijke particuliere scholen. De lesmethoden zijn niet-bewezen effectief en er gaan mogelijk ongefundeerde ideeën rond over hoe kinderen het beste kunnen leren en denken.
Ondanks de vrijheid die staatsvrije scholen genieten, staan ze wel onder toezicht van de Onderwijsinspectie. Ingrijpen is echter lastig. Publiek gefundeerde scholen kunnen gestraft worden door bijvoorbeeld de subsidie in te trekken, dat kan bij particuliere scholen niet.
Door: Nationale Onderwijsgids / Johanne Levinsky
Bronnen: EenVandaag, Staatsvrij Onderwijs, Rijksoverheid, BN de Stem
