Voor leerlingen in het voortgezet onderwijs zijn vriendschappen van groot belang voor hun motivatie, leerprestaties en kans op risicogedrag. Dat blijkt uit promotieonderzoek door Mariola Gremmen naar de invloed van leeftijdsgenoten en het sociale netwerk van leerlingen op hun academisch functioneren. Het gaat dan om schoolmotivatie, welbevinden en leerprestaties. Gremmen promoveert op 1 november aan de Rijksuniversiteit Groningen. Dit meldt NRO.
Na de basisschool gaan leerlingen naar een andere school met nieuwe leeftijdsgenoten. Binnen deze groep zoeken ze opnieuw hun plek. Het hebben van goede vrienden in de adolescentiefase is belangrijk, omdat vrienden steeds meer de voorbeeldrol overnemen van ouders en leraren.
Vriendschap
In de brugklas kiezen leerlingen gelijkgestemden als vrienden, voornamelijk op basis van gelijke cijfers bij hetzelfde type vakken (selectieprocessen). Een jaar later is er wisselwerking ontstaan tussen vrienden en gaan hun schoolcijfers nog meer gelijk op (invloedprocessen). De sterkte van deze selectie en invloeden door vrienden op cognitief functioneren is gedeeltelijk afhankelijk van het klassenklimaat.
Populariteit
Vooral de populariteitsnorm beïnvloedt selectieprocessen voor schoolprestaties. Als leerlingen die niet populair zijn hoge cijfers halen, zoeken laag presterende leerlingen elkaar op. Als populaire leerlingen goed presteren, sluiten leerlingen vriendschappen met leerlingen die vergelijkbaar presteren. Hoogpresteerders hebben de neiging laagpresteerders als vriend te vermijden, terwijl interacties en vriendschappen tussen laag- en hoogpresteerders de prestatiekloof tussen beide groepen juist kunnen dichten.
Risicogedrag
In de adolescentie neemt de kans op risicogedrag toe, zoals alcoholgebruik en delinquentie. Risicogedrag is vaak gerelateerd aan lage schoolprestaties. Leerlingen die risicogedrag vertonen, kiezen in de eerste twee leerjaren op de middelbare school meestal vrienden die laag presteren, waardoor schoolcijfers voor hen nog verder dalen. Leerlingen die geen risicogedrag vertonen, worden eerder vrienden met hoogpresteerders, wat vaak tot hogere cijfers bij hen leidt.
Schoolprestaties
Invloed tussen risicogedrag en schoolprestaties van leerlingen en hun vrienden werd vooral gevonden in de brugklas. In het eerste jaar van de middelbare school kan het hebben van hoog presterende vrienden beschermen tegen het vertonen van risicogedrag later in het jaar, terwijl laag presterende vrienden die kans juist vergroten.
Door: Redactie Nationale Onderwijsgids
