Om de talenten van elk kind tot zijn recht te laten komen en te garanderen dat alle kinderen een bepaald minimumniveau halen, is differentiatie essentieel. Leerlingen indelen in homogene niveaugroepen is daarvoor vaak de basis. Maar groeperen alleen heeft weinig zin, zo blijkt uit een reviewstudie van Roel Bosker van de Rijksuniversiteit Groningen. Groeperen heeft het meeste effect als het onderdeel is van een bredere onderwijsaanpak.
Differentiatie zou leerlingen pas toen goede komen als de manier van groeperen, het onderwijsaanbod, de instructie, het toetsgebruik en de feedback op elkaar zijn afgestemd in een bredere onderwijsaanpak. Zeker als leerkrachten ondersteund worden in het gebruik daarvan, blijkt uit een literatuurstudie van het onderzoeksinstituut GION van de Rijksuniversiteit Groningen.
De effecten werden onderzocht in drie sectoren: voor- en vroegschoolse educatie (VVE), primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De meeste relevante studies werden gevonden voor het primair onderwijs. Hierin ging het vooral om effecten van homogeen groeperen binnen het eigen leerjaar. Dit zou een klein positief effect hebben op de leesvaardigheden van de betere leerlingen, maar een klein negatief effect op de prestaties van de zwakkere leerlingen.
Een belangrijke vraag over differentiatie in het voortgezet onderwijs gaat over vroege selectie. Wat is beter: leerlingen vanaf het begin onderverdelen op niveau, zoals in Nederland gebeurt? Of leerlingen langer in heterogene groepen houden? Beide systemen lijken even goed te werken, zolang differentiatie onderdeel uitmaakt van een breder programma.
Een duidelijke conclusie over het effect van differentiatie in de VVE is bijna niet te vinden. Gezien de kind-volgende aard van de VVE is het wel aannemelijk dat hier differentiatie plaatsvindt. Het plaatsen van kinderen in homogene niveaugroepen zou een veelgebruikte manier van differentiëren zijn. Het werd echter niet duidelijk op welke gronden kinderen worden ingedeeld en hoe de leidsters en leerkrachten die groepen vervolgens behandelen.
© Nationale Onderwijsgids
