Met zes eindtoetsen is voor scholen de keuzemogelijkheid voor een passende eindtoets veel groter geworden. Dat lijkt heel positief. Scholen kunnen nu een toets selecteren die aansluit bij hun manier van lesgeven: digitaal of op papier, adaptief, met extra meetonderdelen zoals woordenschat of sociale mediavaardigheden… Toch kleven er ook enkele nadelen aan zoveel keuzevrijheid.

 

Zo is inmiddels gebleken dat sommige leerlingen bij de ene eindtoets een hoger schooladvies krijgen dan bij de andere eindtoets. Route8 adviseert relatief lager (meer vmbo, minder vwo) dan de andere toetsen en de IEP geeft iets vaker een vwo-advies. De toetsen zouden onderling vergelijkbaar moeten zijn, maar zijn dat dus niet. 

 

Om de eindtoetsen te kunnen vergelijken, bevatten alle toetsen sinds dit jaar minimaal dezelfde set aan basisvragen, ook wel ‘ankervragen’ genoemd. Het nadeel is dat toetsen dan weer meer op elkaar gaan lijken. Bovendien blijft dit lastig werkbaar.

 

Een ander nadeel is dat scholen gaan kiezen voor een toets die gemiddeld de hoogste scores laat zien. Vooral scholen die lager op de Centrale Eindtoets scoorden, zijn overgestapt op een andere toets. 

 

Ook eindtoetsen gaan mee in de digitalisering van de samenleving. Dit jaar konden scholen voor het eerst de Centrale Eindtoets ook digitaal afnemen. Op de eerste dag van de toetsafname echter bleek er een softwareprobleem te zijn bij het onderdeel Wereldoriëntatie. Deze kon niet tijdig hersteld kan worden, waardoor leerlingen dit onderdeel alsnog schriftelijk moeten maken óf een herkansing kunnen doen in de inhaalperiode. Omdat Wereldoriëntatie geen verplicht onderdeel is van de eindtoets mogen scholen er ook voor kiezen om dat deel van de toets te laten vallen. Een geluk bij een ongeluk.

 

Dergelijke technische problemen zijn dan ook reden voor bijvoorbeeld de makers van de IEP Eindtoets om de opgaven op papier te laten maken, zodat dat leerlingen en leerkrachten zich op het moment suprême geen zorgen hoeven te maken of de techniek ze in de steek zal laten.

 

Ondanks dat het schooladvies leidend is, voelen leerlingen ook vaak een grote prestatiedruk rondom de eindtoetsen. Onlangs bleek dat kinderen steeds vaker al op de basisschoolleeftijd overspannen raken. Kinderen hebben steeds meer last van stress door prestatiedruk. Niet gek als je bedenkt dat ook steeds meer leerlingen ook al op de basisschool bijles krijgen, vooral in rekenen en begrijpend lezen. En in de periode dat de eindtoets wordt afgenomen, kunnen leerlingen zelfs nog extra trainingen volgen. De een wijt deze trend in bijles aan de grote klassen. Maar anderen zien de prestatiedruk van de ouders als reden voor het toegenomen aantal bijlessen.

 

De vraag rijst dan: waarom schaffen we die eindtoetsen niet gewoon af? Het schooladvies is toch bindend. Toch valt daar nog wel wat tegen in te brengen. 

 

Het voordeel van een toets is de objectiviteit en kansengelijkheid die het met zich meebrengt. Een toets laat zich bijvoorbeeld niet beïnvloeden door de achtergrond van leerlingen. Want wat bleek? Sommige leraren waren geneigd om kinderen met hoger opgeleide ouders een hoger schooladvies te geven dan kinderen met lager opgeleide ouders, terwijl beiden hetzelfde onderwijsniveau hadden

 

Ook hebben ouders bij een eindtoets minder in de melk te brokkelen. Want: ouders worden steeds mondiger. Uit recent onderzoek bleek dat driekwart van de leraren door ouders onder druk wordt gezet om hun kind een zo hoog mogelijk schooladvies te geven. Ouders schelden, intimideren, bedreigen en chanteren een leerkracht soms zelfs. Als gevolg van de druk heeft een op de vijf een schooladvies daadwerkelijk aangepast. Andere ouders laten hun kind een intelligentietest doen bovenop het schooladvies van de basisschool. Met zo’n second opinion proberen ouders de school te overtuigen alsnog een hoger schooladvies te geven. 

 

Het is allemaal dus nog niet zo eenvoudig als het lijkt. Wat vind jij? Kunnen de eindtoetsen de (digitale) prullenbak in? Of moet er weer één eindtoets komen waarop het schooladvies wordt gebaseerd?