“Het is een manier om werkelijk contact te maken,” opent Jan. “Je doorbreekt vastgeroeste negatieve patronen. Je creëert op een vrolijke, speelse manier chaos waardoor leerlingen niet meer uit de voeten kunnen met hun gedrag waarmee ze anderen en zichzelf in de weg zitten. Vanuit de chaos ontstaat een nieuwe orde die leidt tot positiviteit en groei.”

De aanpak blijkt een schot in de roos, zo vertellen deelnemers na afloop van de training. Een docent blikt terug: “Tot nu toe was het voeren van gesprekken met leerlingen een schaakspel: terwijl de leerling een vraag beantwoordde, was ik al bezig met het bedenken van de volgende stap, gericht op mijn doel. Hier heb ik geleerd in het hier-en-nu te blijven én daar volop van te genieten. Dat levert zoveel meer op.”

Praktijkvoorbeeld: hoe het ijs brak

Waarin verschilt provocatieve coaching van conventionele coaching? Een belangrijk uitgangspunt is gelijkwaardigheid, stelt Jan. “Traditionele begeleiding is vaak hiërarchisch. De begeleider is ouder, wijzer en weet hoe de wereld en het leven in elkaar steekt. Bij provocatieve coaching zet je de leerling naast je, of je gaat zelfs onder de leerling zitten. Je werkt samen vanuit een symmetrische relatie. Maar net zo makkelijk plaatst de provocatieve begeleider zich onder de leerling: ‘Joh, van mij moet je het niet hebben; je zult het echt zelf op moeten lossen. Als ik echt slim was, was ik wel iets anders dan leraar geworden.’ Daarmee straal je het vertrouwen uit dat de leerling zelf het best weet wat goed voor hem is en in staat is dat te doen.”

Het effect van deze aanpak is vaak verrassend. Jan vertelt over een docent die worstelde met een groep meiden in de klas. “Die meiden zaten constant hun haar te borstelen. Op een dag nam de docent zijn scheerbenodigdheden mee naar de klas. Midden in de les pakte hij zijn spiegeltje en begon zich opzichtig in te zepen waarna hij zich uitgebreid aan het scheermes onderwierp. De leerlingen keken hem verbijsterd aan en vroegen: ‘Wat doet u nu voor idioots?’ Hij zei: ‘Ach, ik dacht, als jullie met je uiterlijk bezig mogen zijn, mag ik dat ook.’ Het hele gedrag van die groep veranderde. De klas moest lachen, het ijs brak, en dat eeuwige borstelen hield op.”

Negatieve patronen doorbreken

Veel deelnemers komen naar de training omdat ze toe zijn aan iets nieuws. “Het zijn vaak juist ervaren docenten die al veel trainingen hebben gevolgd,” zegt Jan. “Ze zoeken een nieuwe invalshoek, iets speels en onverwachts. In feite gaat het over het loslaten van wat je in de loop der jaren hebt geleerd. Hoe meer je meedraagt, hoe meer je kunt loslaten én daardoor bij jezelf kunt komen. Wat ze ontdekken, is hoe krachtig het is om negatieve patronen te doorbreken en vanuit je intuïtie te werken.”

Een andere deelnemer vat het treffend samen: “Wat was het een fijne en leerzame cursus. Jan heeft veel inhoudelijke kennis en is zelf ‘doordrenkt’ met provocatieve coaching. Zijn inspirerende verhalen, praktische voorbeelden en humor maken dat je niet alleen leert, maar ook volop durft te oefenen en uit je comfortzone te stappen.”

Na de training blijven de inzichten hangen. “Ik hoor vaak terug dat mensen met een glimlach op hun gezicht aan de slag gaan. Ze merken dat ze door minder hard te werken juist meer bereiken. De leerling gaat zelf aan de slag, en dat geeft iedereen energie. Ik zeg altijd: het zweet moet over de juiste ruggen klotsen.”

Geïnspireerd door zijn vader

Reeds als kind ontdekte Jan van nabij de kracht van de provocatieve aanpak.  “Mijn vader was kruidenier in Rotterdam en een meester in contact maken. Hij had altijd een grap of een kwinkslag paraat en was waanzinnig ad rem. Die directheid en humor zijn typisch Rotterdams, maar ook universeel krachtig.”

Jan combineert die spontaniteit met zijn professionele ervaring. “Ik heb jarenlang gewerkt als adviseur, keurig in pak, maar dat voelde op een gegeven moment als een keurslijf. Provocatieve begeleiding bracht me weer in contact met het jochie dat ik ooit was, en dat jochie gaat graag hand in hand op pad met die adviseur die ook veel te bieden heeft. Die twee vullen elkaar perfect aan.”

Zelf ontdekken?

Wil je ontdekken hoe provocatieve coaching jouw manier van begeleiden kan verrijken? De trainingen van Jan Ruigrok bieden niet alleen nieuwe inzichten, maar ook volop plezier. Zoals hij zelf zegt: “Als je met plezier werkt, gebeuren er prachtige dingen. Zowel voor jou als voor je leerlingen.” Op 6 maart start het trainingsprogramma provocatieve coaching (open inschrijving).