Even wat zaken op een rij.

Op 1 februari werd een meisje van 11 jaar door een ‘verwarde man’ op straat doodgestoken. In de laatste week van 2024 werden er in de wijk waarin ik woon drie willekeurige mannen van boven de vijftig op straat doodgeschoten door eveneens een verwarde man. In Barendrecht loopt een rechtszaak tegen een man die vorig jaar een lijst aan de politie overhandigde met daarop de namen van meer dan twintig meisjes met wie hij ontucht pleegde. Deze week is er de uitspraak in de zaak van een ‘verwarde man’ die in Rotterdam drie mensen doodschoot waaronder een meisje van 14 jaar. Vanochtend, 5 februari lees ik in de krant dat in Zweden bij een schietpartij op een school tien doden en meerdere gewonden vallen. Wie een organisatie of bedrijf belt, wordt eindeloos door keuzemenu’s geleid en evenals bij de supermark is er amper contact met een levende ziel. Met onze ziel onder de arm lopen we door een van contacten gespeende wereld.

Welkom in de wereld waar kinderen en jongeren in opgroeien.

De theorie van de veilige basis zegt dat de veilige basis een plek is waar je gezond opgroeit, veilig leert, je thuis voelt. Waar je je gezien weet en ervaart dat je betekenis hebt.  Het is ook een plek waar je uitgedaagd wordt het beste uit jezelf te halen. Op zo’n veilige basis ontstaat veilige hechting. Je voelt je er thuis, je houdt van de mensen op die plek en zij van jou. Vol vertrouwen trek je de wereld in en vol met verhalen en ervaringen keer je er terug. Een veilige basis geeft hoop.

Leren doe je door alle ervaringen die je opdoet, maar minstens zoveel door op de veilige basis te reflecteren op de ervaringen die je erbuiten opdeed.

Een veilige basis

Hoe groter het aantal veilige basissen waarover een mens beschikt, hoe steviger en gelukkiger hij in het leven staat. Wie veilig gehecht is, laat het wel uit zijn hoofd zijn basis te vervuilen met pestgedrag of andere rottigheid. Per saldo ben je daar zelf de dupe van: je begeeft je naar de randen van de basis en als je niet uitkijkt, lig je eruit.  

Ieder kind verdient een primaire veilige basis, hopelijk aangevuld door veel andere: (sport)clubs, vriendengroepen, de buurt of de stad waar je opgroeit. Veilige basissen vinden mensen ook in muziek, boeken, bioscopen, het geloof en ga zo maar door. Ook het ziekenhuis waar een ernstig ziek kind is opgenomen, kan een veilige basis zijn. Op een veilige basis heb je geen anti-pestprotocollen en dito coördinatoren nodig.

Rood gedrag

Mag ik constateren dat in de wereld waarin wij momenteel leven veel veilige basissen onder druk staan; de aarde als geheel op de eerste plaats. Onveilige basissen leiden tot onveilige hechting en tot gedrag waarmee mensen zichzelf en anderen beschadigen. Ik noem dat rood gedrag.

En wat doen scholen als ze niet uitkijken? Ze focussen zich op het bestrijden van rood gedrag zonder daar voldoende verbindende alternatieven naast te stellen. Een school die zich beperkt tot het bestrijden van ongewenst gedrag draagt daarmee bij aan de school als onveilige basis en toename van wangedrag.

Hoe meer veilige basissen onder druk staan, hoe belangrijker de school als veilige basis wordt: een eiland, een herberg, in een soms gekmakende wereld die is gespeend van hoop. Het onderwijs is toe aan een masterplan om de positie van scholen als veilige basissen te versterken. Daarmee geven ze hoop aan leerlingen, teamleden en ouders.  Mijn boek Hoop, Humor en Herstel wil daar een bescheiden steentje aan bijdragen. Eigenlijk is het niet zoveel nieuws, de principes die je erin tegenkomt zijn in wezen eeuwen oud. Het boek vertelt oude verhalen in een moderne taal. De boodschap: geef leerlingen invloed, laat ze ervaren dat ze prachtmensen zijn. Maak en school CARproof; laat leerlingen merken dat ze Competenties hebben, dat ze Autonoom in staat zijn de voor hen belangrijke beslissingen te nemen, daarbij geholpen door betekenisvolle volwassenen. Zet in op het ontwikkelen van goede Relaties onder meer door leerlingen te betrekken bij alles wat op een school belangrijk is.

Een verbindende aanpak bij conflicten

Het werken aan een veilige basis begint met een aantal herformuleringen in taal en het perspectief te veranderen van waaruit je naar rood gedrag kijkt. Wat dacht je van deze aannames: wangedrag is een schadelijke manier waarmee mensen behoeften vervullen waar vaak niks mis mee is. Leer mensen hun behoeften te vervullen op een manier waar iedereen beter van wordt en ze veranderen in mooie mensen.  

Sta eens stil bij de behoeften van waaruit leerlingen tot pestgedrag kunnen komen. “Ik pest om de lachers op mijn hand te krijgen; om me veilig te voelen en een stevige plek in de groep te krijgen.” Redenen die mij er toe brachten leraar te worden. Door wangedrag plaatsen wandaders zich buiten de gemeenschap. Een herstelactie geeft hem de kans zijn plek weer in te nemen door het uitvoeren van een actie van iets ‘waar hij goed in is, dat hij leuk vindt om te doen en waar anderen van genieten. Het is de transitie van rood naar groen gedrag, van een onveilige naar een veilige basis

In mijn opleidingen leer je er meer over. Wees welkom. Ik ondersteun je graag bij het structuur geven aan jouw intuïtie.