We spreken over deze vragen met Daniëlle Aust. Ze weet waarover ze praat. Daniëlle verzorgt voor KPC Groep trainingen over eigenaarschap bij leerlingen. Een complex begrip, zo laat Daniëlle weten, dat samenhangt met factoren als motivatie, betrokkenheid en zelfsturing. In haar trainingen deelt Daniëlle naast theoretische inzichten vooral veel ervaringskennis. Als docent werkte Daniëlle op het Kennemer College Mavo. Tegenwoordig is ze teamleider van de brugklassen Mavo-Havo-Atheneum-Gymnasium van 'het Kennemer'.

Kritisch naar jezelf kijken

In het gesprek vertelt Daniëlle over haar persoonlijke achtergrond en de ontwikkelingen op haar eigen school. “Toen mijn kinderen zelf naar de middelbare school gingen, ging ik ook kritischer naar mezelf kijken naar hoe ik lesgaf. In die tijd was mijn school ook volop bezig de slag te maken naar gepersonaliseerd leren. We wilden meer maatwerk in ons onderwijs. Je ontkomt er dan niet aan om anders te gaan kijken naar hoe kinderen in de klas zitten. Worden kinderen actief betrokken? Gaan ze zichzelf ook vragen stellen als ze bijvoorbeeld zwak presteren? Op het gebied van eigenaarschap zetten we hier op school mooie stappen. Dat we hier op school inzetten op meer eigenaarschap van leerlingen heeft te maken met twee dingen. We wilden leerlingen beter bedienen in hun keuzes. We zagen dat sommige leerlingen meer wilden dan ons reguliere aanbod. Bijvoorbeeld versneld examen Engels doen. Aan de andere kant zagen we een groep leerlingen die in de ‘consumenten-stand’ stond. Ze consumeerden de lessen en waren weinig gemotiveerd. Voor beide groepen leerlingen is meer eigenaarschap bij het eigen leren dus een belangrijk punt.”

Zelfinzicht

Haar uitgebreide praktijkkennis en persoonlijke ervaringen met eigenaarschap deelt Daniëlle graag met andere leraren. Bijvoorbeeld via trainingen voor KPC Groep. Gezien de achtergrond van Daniëlle kunnen vooral leraren uit het VO hier hun voordeel mee doen. En voegt Daniëlle toe: “Eigenaarschap van leerlingen is zeker niet iets wat alleen voorbehouden is aan scholen die bezig zijn met meer gepersonaliseerd leren. Ook in meer klassikale vormen van lesgeven kun je in mijn optiek leerlingen tot eigenaarschap brengen.”

Eigenaarschap is volgens Daniëlle vooral een kwestie van wisselwerking. “Als je leerlingen in hun kracht wilt zetten, moet je je ook afvragen wat voor gedrag je als docent laat zien. Dat is best vaak een confronterende stap als je ontdekt dat je eigenlijk vooral aan het zenden en sturen bent in je lessen. Als je leerlingen wilt laten nadenken over hoe ze bezig zijn, dan moet je ook zelf in de spiegel durven kijken. Docenten vinden de gedachte dat leerlingen meer eigenaarschap krijgen op zich heel aantrekkelijk: meer gemotiveerde leerlingen die zelf beslissingen nemen. Maar docenten realiseren zich vaak niet wat dat voor hen zélf betekent. Dat je een heel andere rol erbij gaat krijgen. Je moet kaders gaan creëren waarbinnen de leerlingen kunnen vallen en opstaan en verantwoordelijkheid gaan nemen. Dat is niet makkelijk. Leerlingen zijn er vaak aan gewend te consumeren en vinden het juist niet prettig als ze meer verantwoordelijkheid krijgen. Ze gaan dan kijken of ze de docent weer in de ‘zend-stand’ kunnen krijgen. Als je je als docent hiervan niet bewust bent, is dat een valkuil waar je in trapt. Je hoort daarom vaak zeggen: ‘dat loslaten vind ik best lastig’.”

Persoonlijke overtuigingen

Tijdens haar trainingen merkt Daniëlle dat eigenaarschap soms verward wordt met zelfstandigheid. “Eigenaarschap betekent niet dat de leerling het zelf maar moet uitzoeken en bij je komt als er een vraag is. Het vraagt juist om een structuur waarbinnen leerlingen kunnen kijken wat wel en niet voor hen werkt. Zo leren ze zichzelf kennen en bereid je ze voor op de toekomst. Die bagage geef ik heel graag mee aan de leerling bij de stappen die hij gaat zetten in zijn verdere leven. In het onderwijs moet het in mijn ogen meer gaan dan alleen om diploma’s. Je persoonlijke overtuigingen zijn daarom een heel belangrijke factor voor wie aan de slag wil met eigenaarschap. Je kunt pas de rol van coach op je nemen als je daar vanuit je eigen overtuigingen ook achter kunt staan en als je positieve verwachtingen hebt over de leerling.”

Trainingen

Op 22  maart start de tweedaagse training die Daniëlle voor KPC Groep verzorgt. In eerdere edities merkte ze dat deelnemers vaak vol ambities zitten maar aangaven dat ze in de praktijk vaak vastlopen bij het werken aan eigenaarschap. “Mensen willen horen hoe je eigenaarschap voor elkaar krijgt. Maar ik wil eerst helder krijgen of we bij eigenaarschap wel over hetzelfde praten. Daarover gaan we allereerst in gesprek. Verder werk ik sterk vraaggericht. Juist de dialoog en uitwisseling van wat werkt en waarom werkt het wel of niet vinden deelnemers aan mijn trainingen sterk. We kijken in deze training ook hoe je eigenaarschap in je eigen school verder kunt uitbouwen en hoe je binnen de school meer voet aan de grond krijgt. Hoe kun je leerlingen echt laten nadenken over waar ze mee bezig zijn? Dat is de belangrijkste invalshoek.”

Informatie over training